Antykryzysowe działania organów państwowych i ich wpływ na rynki finansowe

kryzys koronawirus
J2T Trade

Epidemia koronawirusa wywołała silny wstrząs na rynkach finansowych. Banki centralne oraz rządy reagują błyskawicznie, aby ograniczyć skutki tego załamania. Jednak zgodnie z trzecią zasadą dynamiki Newtona, każda akcja wywołuje reakcję. Mimo, że została ona sformułowana w kontekście zjawisk fizycznych, to sprawdza się również na innych polach, chociażby w gospodarce, gdzie każda taka decyzja oddziałuje na rynki, zarówno giełdowe, jak i walutowe. Jakie konsekwencje przynosiły takie działania w przeszłości? Jak wpływały one na nastroje inwestorów? Dowiemy się w dalszej części artykułu.

Obniżenie stóp procentowych

To zdecydowanie najczęściej stosowane narzędzie w celach zapobiegania recesji. W tym miesiącu na cięcie stóp procentowych od 50 do nawet 100 punktów bazowych zdecydowało się wiele najważniejszych banków centralnych, w tym Amerykańska Rezerwa Federalna (Fed), Bank Anglii (BoE), Bank Kanady (BoC), Bank Rezerwy Australii (RBA) czy Narodowy Bank Polski. Z kolei inne istotne instytucje, jak Bank Japonii (BoJ) czy Narodowy Bank Szwajcarii (SNB) od lat utrzymują stopy na ujemnym poziomie. Jedynie Europejski Bank Centralny (ECB) wstrzymuje się jeszcze z tą decyzją. Jak takie działania mają wspomóc gospodarkę?

Zacznijmy od bezpośredniego przełożenia. Oznacza to, że raty spłaty kredytu stają się niższe, lecz odsetki na lokatach również wynoszą mniej. Wniosek jest prosty, po takiej decyzji banku centralnego zdecydowanie bardziej opłaca się wydawać pieniądze niż je kumulować, a osoby, które mają na celu oszczędzanie na przyszłość najczęściej inwestują swój kapitał na rynkach finansowych lub w nieruchomości. Takie działanie napędza gospodarkę, zwiększa ilość pieniądza w obiegu. Niestety drugą stroną medalu jest inflacja. Taka polityka monetarna prowadzi do spadku wartości danej waluty.

Tak to powinno działać w teorii, natomiast jak faktycznie wyglądało w sytuacjach kryzysowych? Podczas poprzedniego kryzysu finansowego w latach 2007-2009, mimo podjęcia odważnej decyzji o cięciu stóp procentowych przez Amerykańską Rezerwę Federalną, kurs dolara w tym okresie się umacniał. Powodem takiego niespodziewanego obrotu spraw był boom na amerykańskie obligacje skarbowe. Oprócz lokalnych inwestorów, mnóstwo światowych funduszy postanowiło je nabywać, co przełożyło się na ogromny wzrost popytu na amerykańską walutę.

FP Markets

Obecnie wygląda to podobnie, 15 marca Fed obniżył stopy procentowe aż o 100 punktów bazowych, a dolar, ku zaskoczeniu ekspertów, wciąż się umacnia. Tym razem prawdopodobnie wynika to z faktu, iż inwestorzy w powodu paniki wycofują swoje środki z giełd, chcąc błyskawicznie uzyskać je w gotówce, a najbardziej uniwersalną walutą na świecie jest właśnie dolar amerykański.

Stopy procentowe a rynki finansowe

Jak takie działanie wpływa z kolei na pozostałe rynki finansowe? Niestety, przeszłość pokazuje, że nie są w stanie one zapobiec kryzysowi, mogą jedynie spowolnić jej tempo i częściowo ograniczyć panikę. Jednak w poprzednich sytuacjach tego typu bessa[/bessa] trwała, dopóki nie zebrała swoich żniw, które za każdym razem wynosiły kilkadziesiąt procent spadku wartości największych indeksów giełdowych. Tym razem tempo ich przeceny jest nawet szybsze niż ostatnio, a o krachu może już być mowa na wielu rynkach, nie tylko akcji, lecz również ropy naftowej, gazu ziemnego czy kryptowalut. Niespodziewanie traci nawet kurs złota, które zawsze w czasach kryzysu było uznawane za “bezpieczną przystań”.

Wiemy już, jak w praktyce obniżenie stóp procentowych wpływa na kurs dolara oraz indeksy giełdowe, natomiast jak radzą sobie inne ważne waluty? Euro, funt brytyjski czy polski złoty mają w zwyczaju reagować zgodnie z teorią, ich wartość po prostu spada, występuje zjawisko inflacji. Ciekawym przykładem jest z kolei frank szwajcarski. Od pięciu lat Szwajcaria utrzymuje stopy procentowe na rekordowo niskim poziomie (-0,75%). Co więcej posiada ona specjalne organy zarządzające, których celem jest utrzymanie waluty na stabilnym poziomie. Regularnie interweniują, by helwecka waluta nie stała się zbyt mocna lub słaba w stosunku do innych.

Skoro wyjaśniliśmy, jak w teorii i praktyce obniżka stóp procentowych wpływa na rynki finansowe, czas przejść do kolejnego antykryzysowego działania, które jest często stosowane i ma silne powiązanie z powyżej opisanym. Mowa oczywiście o QE.

Luzowanie polityki pieniężnej

Programy luzowania polityki pieniężnej, w skrócie QE, wynikającym z języka angielskiego (Quantitative Easing) były stosowane wielokrotnie w XXI wieku. Prawdopodobnie to właśnie dzięki nim obecna [glossary]hossa trwała tak długo. Na czym takie działanie polega? Podstawowo, jest to skup obligacji skarbowych oraz innych papierów wartościowych mający na celu napędzenie wzrostów na rynkach finansowych.

Nierzadko w ramach takiego programu bank centralny stosuje również operacje repo. To również skrót z języka angielskiego od słów repurchase agreement, czyli transakcje warunkowego odkupu. Przebiegają one w następujący sposób – bank centralny kupuje od banków komercyjnych papiery wartościowe, z kolei banki komercyjne są zobowiązane do ich odkupu w określonym terminie i po z góry określonej cenie. Takie działanie ma na celu poprawę płynności sektora bankowego. Banki zyskują wtedy potrzebną rezerwę.

Ciekawym zagadnieniem jest również współpraca banków centralnych ze sobą w trudnej sytuacji. Podczas poprzedniego kryzysu, w obawach przed zachwianiem płynności na rynku walutowym, Amerykańska Rezerwa Federalna zawarła dwustronne umowy swapowe z 14 innymi bankami centralnymi umożliwiające im nabywanie dolara bezpośrednio od Fed. Europejski Bank Centralny podpisał podobne porozumienia z Narodowym Bankiem Polskim oraz bankami centralnymi Danii i Węgier, by zwiększyć podaż euro.

Często programy QE są po prostu nazywane dodrukiem pieniądza na masową skalę. Oczywiście takie działanie, podobnie jak obniżanie stóp procentowych musi negatywnie wpływać na waluty i napędzać inflację. Jednak, jak pokazuje przeszłość, jest to bardzo przydatne antykryzysowe narzędzie, oczywiście jeśli zostaje ono zastosowane w racjonalnej skali i w odpowiednim momencie.

16 marca bieżącego roku miała miejsce wyjątkowa sytuacja, ponieważ, z powodu obecnego krachu na rynkach finansowych, po raz pierwszy Narodowy Bank Polski zdecydował się wdrożyć program QE. Koronawirus w Polsce powoduje, że organy sięgają po różne narzędzia walki z następstwami epidemii w gospodarce.

Opisane zostały dwa najpopularniejsze sposoby działania zapobiegające kryzysom, najczęściej wspólnie stosowane przez największe światowe instytucje zajmujące się polityką finansową. Przejdźmy teraz do działań, które mają na celu wesprzeć daną gospodarkę w ujęciu lokalnym. Takim przykładem jest wspieranie firm.

Wsparcie dla przedsiębiorców w dobie kryzysu

Jak wiadomo, kryzys uderza najsilniej w prywatne przedsiębiorstwa. Państwowe spółki zawsze sobie poradzą, jednak prywatne firmy, zwłaszcza te mniejsze mogą same nie podołać załamaniu, które spadło na rynek finansowy. Dlatego krach jest zawsze tak odczuwalny na indeksach giełdowych, gdyż większość akcji pochodzi od prywatnych spółek. Rządy zdają sobie z tego sprawę i nauczone doświadczeniem z przeszłości, oferują coraz większe wsparcie. Ich działania mają na celu pomoc w utrzymaniu się tych przedsiębiorstw, ponieważ na ich upadku tracą zarówno obywatele, jak i państwo.

Jak takie działania wyglądają w praktyce? Po prostu rząd przekazuje pieniądze na te cele w ramach dofinansowania firm w trudnej sytuacji, by na przykład nie miały problemu z wypłacaniem wynagrodzeń. Innymi popularnymi formami pomocy jest udzielanie gwarancji kredytowych czy umożliwianie rolowania jego rat. Można jeszcze się natknąć na takie rozwiązania jak odroczenie składek na ubezpieczenie czy opłat za energię elektryczną i gaz.

Aktualna sytuacja

Skoro wiemy już jakie działania antykryzysowe były stosowane przez największe instytucje finansowe w przeszłości, to czy można zapobiec załamaniu na rynkach finansowych, które teraz ma miejsce? Niestety, obecna sytuacja jest o bardziej skomplikowana niż dotychczasowe. Problem w tym, że obecny cykl koniunktury gospodarczej już przed wybuchem pandemii koronawirusa zbliżał się do końca, więc banki centralne już od wielu miesięcy zaczęły obniżać stopy procentowe i wprowadzać programy QE. Z tego powodu, gdy obecne zdarzenia wywołały drastyczną panikę na rynkach, instytucje miały już stopniowo ograniczoną amunicję i nawet odważne kontynuowanie działań antykryzysowych wymienionych powyżej oraz pomoc rządów nie przynosi oczekiwanych efektów.

Nie napawa optymizmem również fakt, iż do tej pory nie pojawiły się inne narzędzia, które potrafiłyby powstrzymać obecny krach. W takiej sytuacji banki centralne mogą jedynie kontynuować aktualną politykę i liczyć, że uda się im spowolnić obecny krach.

Co więc jeszcze może zmienić obecną rzeczywistość i gwałtownie wpłynąć na nastroje inwestorów? Jest jedna możliwość, która co prawda nie dotyczy instytucji finansowych, lecz skoncentrować się na niej mogą największe światowe rządy. Mowa oczywiście o szczepionce. Jej pojawienie się nawet na bliskim horyzoncie z pewnością przyniesie sporą ulgę rynkom finansowym, w krótszym okresie czasu prawdopodobnie wywoła euforię u inwestorów, a długofalowo jej skutki dla gospodarki będą nieocenione. Z perspektywy inwestora najbezpieczniej jest więc w tym momencie czekać i obserwować rozwój sytuacji.

To koniec tego artykułu, ale dopiero początek Twojej przygody z rynkami finansowymi. Przed Tobą długa droga, ale lepiej w pierwszej kolejności poćwiczyć. Rachunek demonstracyjny to najlepszy sposób, aby przetestować zdobytą wiedzę w praktyce. Otwórz bezpłatne konto demo z wirtualnymi pieniędzmi już dziś!

OTWIERAM KONTO DEMO

Trader's Area
Trader's Area tworzymy z pasji do rynków finansowych i tradingu online. Tym zajmujemy się na co dzień i w tym jesteśmy najlepsi. Nasz cel jest jasny – dostarczyć Ci najbardziej sprawdzonych narzędzi, które wykorzystasz w swoim tradingu. Mamy nadzieję, że zainspirujemy Cię, uwolnimy Twój potencjał i przyczynimy się do Twojego sukcesu w inwestowaniu na rynkach finansowych. Wierzymy, że dzięki tradingowi online będziesz w stanie zrealizować swoje marzenia i wyznaczone cele.