Peso meksykańskie i jego historia

Ze względu na wielkość gospodarki Meksyku i rolę, jaką pełni w eksporcie wielu surowców, peso meksykańskie pełni istotną rolę na światowym rynku walut. W ciągu ostatnich kilku lat meksykańska waluta utrzymuje się w okolicach pierwszej dziesiątki w zestawieniu walut o największym globalnym znaczeniu. Często stanowi ona nawet podstawę rozliczeń w całej Ameryce Łacińskiej. Czym charakteryzuje się peso meksykańskie? Jaka jest jego historia? Przekonamy się poniżej:

Waluta Meksyku – co trzeba wiedzieć o peso meksykańskim?

Peso meksykańskie to, jak sama nazwa wskazuje, oficjalna jednostka monetarna Meksyku. Dzieli się ono na 100 centavo, a jego międzynarodowy kod ISO to MXN. Co może zaskakiwać, symbol peso meksykańskiego to $.

Przejdźmy do bardzo istotnego zagadnienia, czyli: “meksykańskie peso – kurs”. Aktualnie wynosi on 19 groszy.

Peso meksykańskie – monety

Meksykanie noszą w swoich portfelach i kieszeniach monety o takich nominałach, jak:

• 5 centavo
• 10 centavo
• 20 centavo
• 50 centavo
• 1 peso
• 2 peso
• 5 peso
• 10 peso

Peso meksykańskie banknoty

Ostatnia seria banknotów w Meksyku została wprowadzona w 2006 roku. Można natknąć się na banknoty o takich nominałach, jak:
20 peso
50 peso
100 peso
200 peso
500 peso
1000 peso

Peso meksykańskie – historia

Jaka jest historia meksykańskiego peso? Pierwsze monety na terenie Meksyku pojawiły się wraz z hiszpańskimi konkwistadorami. Emisją takich monet zajmował się Wicekról Nowej Hiszpanii. Wspomniany organizm państwowy (Wicekrólestwo Nowej Hiszpanii), pozostający w zależności od Madrytu, przetrwał aż do 1821 roku. Hiszpańska korona czerpała ogromne zyski z wydobycia meksykańskich złóż złota i srebra. Z cennych metali była wykonana również większość meksykańskich monet.

Po uzyskaniu niepodległości przez Meksyk (1821 rok), jego pierwszy cesarz – Augustyn I – musiał emitować papierowe banknoty, bo w zrujnowanym kraju brakowało kruszców. Po obaleniu nieporadnego cesarza, Meksyk stał się republiką. W tym czasie powrócono do emisji złotych i srebrnych monet. Meksykańskie peso o wartości odpowiadającej hiszpańskim dolarom, stały się popularne na całym świecie jako waluta handlowa.

Okres republikański przebiegał pod znakiem chaosu gospodarczego i politycznego, rywalizacji stronnictw liberałów oraz konserwatystów i przegranej wojny z USA, która skutkowała utratą ogromnego terytorium na północy. Warto dodać, że w ostatnim roku republiki (1863), pojawiły się pierwsze drobne monety określane jako centavos.

Późniejsze zawieszenie przez bankrutujący Meksyk spłaty długów wobec Francji, stało się pretekstem do interwencji tego europejskiego mocarstwa. Drugie cesarstwo zainstalowane przez Francuzów, przetrwało tylko 3 lata (1864-1867).

Dziesięć lat po przywróceniu meksykańskiej republiki (w 1877), dyktatorską władzę objął Porfirio Diaz. Jego rządy charakteryzowały się wyraźnym wzrostem zróżnicowania majątkowego i rozwojem bogatej klasy obszarników. Na sześć lat przed ucieczką z kraju (w 1905), Diaz wprowadził reformę monetarną, która polegała między innymi na ustanowieniu złotego standardu. Przyczyną powiązania peso ze złotem, był przede wszystkim globalny spadek cen srebra.

Czasy meksykańskiej rewolucji i monetarny chaos

Lata meksykańskiej rewolucji (1910-1917) przyniosły monetarny chaos i konstytucję z 1917 roku. Nie doszło jednak do upragnionej stabilizacji politycznej, o czym świadczą choćby, zabójstwa prezydentów Carranzy (1920) i Obregóna (1928 rok). Przez kolejne dekady bezpardonowej walki politycznej w Meksyku, peso pozostawało stabilne, ale systematycznie malał udział kruszcu w kolejnych emitowanych monetach.

Pierwsza obniżka tego udziału (ze 100% do 80%) miała miejsce w 1918 roku. Dwa lata później udział srebra spadł do 72%. W 1947 jedno peso posiadało już tylko pięćdziesięcioprocentowy udział srebra. Dziesięć lat później, srebrny kruszec stanowił jedynie 10% masy podstawowej meksykańskiej monety. Rok 1968 przyniósł całkowite wycofanie z obiegu monet posiadających domieszkę srebra.

Kryzys naftowy i dewaluacja peso

Nie można zaprzeczyć, że rządy kolejnych prezydentów skutkowały szybkim wzrostem PKB per capita oraz znaczącym rozwojem infrastruktury. Problemem było jednak rozwarstwienie majątkowe, które doprowadziło do radykalizacji nastrojów społecznych. W 1968 roku doszło do masakry protestujących studentów na placu Tlatelolco i rozpętania wojny domowej z lewicową partyzantką.

Niedługo później rozpoczęły się zawirowania gospodarcze związane z pierwszym kryzysem naftowym i zawieszeniem wymienialności dolara. Te wydarzenia zakończyły okres, w którym peso pozostawało względnie stabilne wobec swojego walutowego sąsiada z północy. W 1976 roku po ponad 20 latach utrzymywania względnie stałego kursu wobec USD, meksykańskie władze zdecydowały się na potężną dewaluację peso (o 45%). Wcześniej peso musiało opuścić upadający system z Bretton Woods, w którym uczestniczyło od końca lat czterdziestych.

Wzrost cen ropy naftowej najpierw spowodował inflację w Meksyku, a następnie dał nadzieję na szybki wzrost gospodarczy, gdy w drugiej połowie lat siedemdziesiątych odkryto lokalne złoża “czarnego złota”. Jeszcze przed rozpoczęciem wydobycia na dużą skalę, ówczesny rząd Meksyku zaczął masowo pożyczać pieniądze pod zastaw przyszłych wpływów ze sprzedaży ropy.

Ta strategia miała fatalne skutki, bo na początku lat osiemdziesiątych doszło do obniżki notowań ropy. Spadek cen węglowodorów zaskoczył meksykańskich polityków, którzy w latach 1975-1982 czterokrotnie powiększyli zadłużenie zagraniczne. Później Meksyk popadł w recesję, co było odpowiedzią na sytuację gospodarczą sąsiada z północy. Wymuszona dewaluacja peso dodatkowo przyspieszyła wzrost inflacji. W 1983 roku ceny wzrosły o ponad 100%. Nieco wcześniej Meksyk ogłosił niewypłacalność. Była ona związana między innymi z gigantycznym wzrostem deficytu budżetowego.

Pomimo oszczędnościowej polityki prezydenta de la Madrida i prób racjonalizacji wydatków publicznych, meksykańska gospodarka praktycznie nie urosła pomiędzy 1983 i 1988 rokiem Właśnie dlatego Meksykanie nazywają lata osiemdziesiąte “straconą dekadą”. Ludność mocno odczuła ponowny wzrost inflacji do bardzo wysokiego poziomu (ponad 130% w 1987 roku). Wysoki poziom inflacji wynikał między innymi z tego, że władze nadal prowadziły politykę dewaluacji peso, która miała poprawić opłacalność eksportu.

Załamanie gospodarcze w 1994 roku

Początek lat dziewięćdziesiątych przyniósł poprawę sytuacji gospodarczej w Meksyku i spadek inflacji do bardziej akceptowalnego poziomu. W tym okresie ustabilizowała się również wartość peso względem dolara. Poprawa nie trwała jednak długo. Rok 1994 przyniósł bardzo poważny kryzys gospodarczy. Załamanie gospodarcze było wywołane morderstwem kandydata na prezydenta i powstaniem zbrojnym radykalnego ruchu Zapatystów.

Meksykański bank centralny po wspomnianych wydarzeniach próbował utrzymywać stabilny kurs peso względem dolara. To zadanie okazało się jednak niewykonalne ze względu na bardzo szybki odpływ zagranicznego kapitału. Wystraszonych inwestorów nie przekonało wcześniejsze przystąpienie Meksyku do Północnoamerykańskiego Układu Wolnego Handlu (NAFTA). Do ustabilizowania waluty nie wystarczyły praktycznie wszystkie rezerwy posiadane przez bank centralny.

Ogłoszenie nieuchronnej dewaluacji peso zaraz po wyborze nowego prezydenta, skutkowało ostatecznym załamaniem na giełdzie i dalszym odpływem kapitału. W odpowiedzi, meksykańskie władze monetarne próbowały bezskutecznie podnosić stopy procentowe.

Meksyk uchronił się przed zupełnym bankructwem dzięki skorzystaniu z pomocy międzynarodowej (finansowanej między innymi przez USA i Międzynarodowy Fundusz Walutowy). W zamian meksykański rząd zobowiązał się do wprowadzenia reform gospodarczych i przebudowy systemu bankowego, który został zdewastowany przez kryzys gospodarczy.

Zamiana peso na nowe peso – w stosunku 1000:1, została wymuszona przez spadek wartości poprzedniej waluty, ale zakończono ją jeszcze przed eskalacją kryzysu walutowego. Przez trzy lata (1993-1996) meksykańska waluta nosiła nazwę “nowego peso”. Następnie przywrócono oryginalną nazwę.

Meksykańskie peso – ciekawostki

Meksykańskie monety zwracają uwagę obecnością wzorów nawiązujących do kultury prekolumbijskiej, czyli kultury rodowitych mieszkańców Ameryki Środkowej. Takie motywy są szczególnie widoczne w przypadku bimetalicznej monety 10 peso. Bimetaliczne (złożone z dwóch stopów) są również monety o nominalne 1 peso, 2 peso i 5 peso.

Warto wiedzieć, że monety 10 centavo, 20 centavo i 50 centavo powstają w trakcie produkcji większych nominałów (1 $, 2 $ i 5 $). Mowa o wykorzystaniu wykrojonych krążków z wnętrza większych monet. Ten unikalny i ciekawy pomysł przyczynił się do obniżenia kosztów produkcji bilonu. Wprowadzono go w 2009 roku wraz z nową serią meksykańskich monet o wartości 10 centavo, 20 centavo oraz 50 centavo. Co ważne, starsze monety 10 centavo, 20 centavo i 50 centavo nadal pozostały w obiegu jako ważny środek płatniczy.

Z kolei na awersie obecnie używanych meksykańskich banknotów widnieje:

• 20 peso – Benito Juárez – 26 prezydent Meksyku
• 50 peso – José María Morelos – działacz niepodległościowy
• 100 peso – Nezahualcoyotl – wódz Texcoco i poeta
• 200 peso – Juana Inés de la Cruz – pisarka z XVII wieku
• 500 peso – Diego Rivera – malarz
• 1000 peso – Miguel Hidalgo y Costillę – działacz niepodległościowy

Jeszcze na początku XX wieku, Meksykanie oprócz monet i banknotów używali ziaren kakaowca jako substytutu pieniądza.

Do produkcji banknotów o wartości 20 peso i 50 peso używa się polimeru. Po wprowadzeniu plastikowych wersji tych banknotów, udział “fałszywek” w obiegu spadł prawie 20 razy. Nowy materiał sprawił fałszerzom wiele kłopotów. Okazało się również, że polimerowy banknot przeciętnie ma ponad trzy razy dłuższy okres żywotności niż jego papierowy odpowiednik.

Meksyk jako pierwszy kraj na świecie zaczął używać symbolu “$” w odniesieniu do swojej waluty. Miało to miejsce już w 1770 roku. Stany Zjednoczone użyczyły sobie tego znaku dopiero 15 lat później.

W dosłownym znaczeniu słowo “peso” to po hiszpańsku “ciężar” lub “sztuka”. Nazwa waluty jest bardzo popularna na świecie, dlatego też takie kraje jak Argentyna, Filipiny, Kuba, Kolumbia, Dominikana, Urugwaj czy Chile również mają własne peso narodowe.