Bank Światowy

Bank Światowy, z angielskiego The World Bank to instytucja finansowa założona w lipcu 1944 roku, której siedziba znajduje się w stolicy Stanów Zjednoczonych, czyli w Waszyngtonie w Dystrykcie Kolumbii. Działalność Banku Światowego skupia się na udzielaniu kredytów krajom rozwijającym się, które przeznaczane są na ich rozwój gospodarczy. Motto Banku Światowego to „Working for a World Free of Poverty”, czyli „Pracować na rzecz świata wolnego od ubóstwa”. Należy jednak mieć na uwadze, że Bank Światowy nie prowadzi działalności charytatywnej, a jego walka z ubóstwem polega na wspieraniu rozwoju gospodarczego państw poprzez wspieranie inwestycji zagranicznych i handlu międzynarodowego, a także ułatwianie inwestycji kapitałowych, co pośrednio ma wydobywać z ubóstwa całe społeczeństwa krajów rozwijających się (przede wszystkim z tak zwanego trzeciego świata).

Bank Światowy składa się z dwóch instytucji Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (IBRD, International Bank for Reconstruction and Development) oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju (IDA, Inernational Development Association). Z kolei Bank Światowy, czyli Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju oraz Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju, obok trzech innych agencji – Międzynarodowej Korporacji Finansowej (IFC, International Finance Corporation), Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych (ICSID, International Centre for Settlement of Investment Disputes) oraz Agencji Wielostronnych Gwarancji Inwestycji (MIGA, Multilateral Investment Guarantee Agency) jest częścią Grupy Banku Światowego (WBG, World Bank Group), który z kolei jest częścią Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ, UN, United Nations).

Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju IBRD

Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju to międzynarodowa instytucja finansowa, która oferuje pożyczki dla krajów rozwijających się o średnim dochodzie. Instytucja, ta będąca częścią Banku Światowego, założona została w 1944 roku w celu finansowania odbudowy Europy zniszczonej podczas drugiej wojny światowej. Kiedy już Europa została odbudowana, misja IBRD została zmieniona na wsparcie rozwoju gospodarczego świata i walkę z ubóstwem.

Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju finansuje na preferencyjnych warunkach projekty narodowe, mające na celu poprawę infrastruktury, transportu, edukacji, polityki wewnętrznej, świadomości ekologicznej, inwestycji energetycznych, ochrony zdrowia, dostępy do żywności i wody pitnej itp. IBRD jest własnością rządów, które są jego członkami i podlega ich zarządzaniu. Bank posiada jednak swój zarząd i pracowników, a rządu występują w nim w roli akcjonariuszy, którzy mają udział w kapitale zakładowym i prawo głosu w sprawach działalności banku. Bank oferuje wiele produktów i usług finansowych takich jak kredyty, dotacje, gwarancje ryzyka, pochodne instrumenty finansowe itp., a większość kapitału zdobywa poprzez emisję obligacji.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju IDA

Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju to międzynarodowa instytucja finansowa, która oferuje kredyty na preferencyjnych warunkach oraz dofinansowanie dla najbiedniejszych państw świata. Choć jest to agencja będąca częścią Banku Światowego, to powstała ona nieco później – w 1960 roku. Została utworzona, w celu zapewnienia finansowania krajom, które nie posiadają zdolności kredytowej, czyli tym, które nie mogły uzyskać finansowania z Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju.

„Klientami” IDA są kraje, które wciąż walczą z ubóstwem w swoim narodzie i potrzebują niedrogiego finansowania inwestycji, którego nie mogłyby uzyskać na rynku lub z innych programów banku. Celem Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju jest więc pomoc w szybszym, sprawiedliwszym i bardziej zróżnicowanym wzroście gospodarczym najbiedniejszych państw świata. IDA jest największym dostawcą kapitału do najbiedniejszych regionów świata.

Grupa Banku Światowego WBG

Grupa Banku Światowego, czyli WBG, to rodzina pięciu międzynarodowych organizacji, wspomagających rozwój gospodarczy państw rozwijających się. Jest to największy bank rozwoju na świecie i obserwator w Grupie Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych. Cała grupa, podobnie jak jej agencje składowe, ma siedzibę w Waszyngtonie.

W 2014 roku agencje Grupy Banku Światowego przeznaczyły na pomoc dla krajów rozwijających się oraz krajów w okresie transformacji 61 miliardów dolarów. Grupa Banku Światowego skupia swoją działalność na edukacji, zdrowiu, rolnictwie i rozwoju obszarów wiejskich, ochronie środowiska, rozwoju infrastruktury oraz dużych projektów budownictwa przemysłowego, a także na wsparciu zarządczym i prawnym.

Ekonomista radzi:

Interesuje Cię tematyka Banku Światowego i rynków finansowych? Doskonale trafiłeś! Weź udział w bezpłatnych szkoleniach i poszerzaj swoją wiedzę na temat świata współczesnych finansów.

Historia Banku Światowego

Bank Światowy został utworzony w 1944 roku podczas konferencji w Bretton Woods wraz z trzema innymi instytucjami, w tym z Międzynarodowym Funduszem Walutowym (o którym więcej możesz dowiedzieć się z tego artykułu). Bank Światowy i Międzynarodowy Fundusz Walutowy do dziś ściśle ze sobą współpracują. Przed 1974 rokiem pożyczki na odbudowę i rozwój były stosunkowo niewielkie, ponieważ instytucja Banku Światowego i jej zarządzający zdawali sobie sprawę z konieczności zbudowania zaufania do banku – w nowej instytucji rządził fiskalny konserwatyzm, a wnioski o kredyty musiały sprostać bardzo wyśrubowanym kryteriom.

Pierwszym krajem, który otrzymał pomoc od Banku Światowego była Francja, był to jeden z trzech krajów wnioskujących o pożyczkę – pozostałymi dwoma była Polska oraz Chile. Francja otrzymała połowę wnioskowanej kwoty – pożyczkę na 250 milionów dolarów. Francja, otrzymując pożyczkę, zobowiązała się do zbilansowania swojego budżetu oraz spłacenia należności wobec Banku Światowego w pierwszeństwie wobec długów wobec rządów innych państw. Pracownicy Banku Światowego na bieżąco monitorowali wykorzystanie funduszy, a oprócz tego, zaraz przed otrzymaniem pożyczki, Francuzi musieli usunąć, na żądanie Departamentu Stanu USA, członków rządu mających powiązania z partią komunistyczną.

W związku z wejściem w życie w 1947 roku planu Marshalla, zachodnie państwa europejskie zaczęły otrzymywać fundusze na odbudowę z innych źródeł, w związku z czym Bank Światowy skupił swoje działania na krajach pozaeuropejskich. Większość jego funduszy (do 1968 roku) przeznaczana była na infrastrukturę, która mogła generować przepływy pieniężne pozwalające na zwrot pożyczki, taką jak porty morskie, autostrady czy elektrownie. W 1960 roku utworzone zostało wspomniane wcześniej Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju, którego działalność do dziś skupia się na krajach w gorszej sytuacji gospodarczej. W latach 1974 – 1980 działalność Banku Światowego skupiała się na zaspokajaniu podstawowych potrzeb obywateli krajów rozwijających się.

Potężną rewolucję w Banku Światowym przeprowadził powołany w 1968 roku na szefa Banku Światowego przez Lyndona B. Johnsona Robert McNamara, który skłonił skarbnika Banku Światowego Eugene Rothberga, aby nie korzystać jedynie z kapitału dostarczanego przez północne banki. Rothberg zadecydował, że Bank Światowy zacznie pozyskiwać kapitał z globalnego rynku obligacji. Jedną z konsekwencji był bardzo szybki wzrost zadłużenia krajów trzeciego świata. Ponadto w latach 1976 – 1980 wartość rynku dłużnego rosła w stosunku rocznym o 20%.

Lata 80. przyniosły Bankowi Światowemu wiele krytyki, między innymi ze strony innej agencji ONZ – UNICEF, która oskarżyła Bank Światowy o to, że jego polityka pogorszyła warunki życia oraz edukacji dziesiątków milionów dzieci z krajów rozwijających się (z Azji, Afryki i Ameryki Łacińskie). Podniesiono również oskarżenia o doprowadzenie do niezrównoważonego rozwoju i zysków rządów trzeciego świata kosztem społeczeństwa, które wcale nie partycypowało w rozwoju gospodarczym, a pozostało w ubóstwie. W latach 90. Bank Światowy zaczął finansować inicjatywy ekologiczne i organizacje pozarządowe w celu złagodzenia skutków swojej wcześniejszej polityki rozwoju, za którą spłynęła na Bank Światowy w poprzedniej dekadzie fala krytyki.

Przywództwo Banku Światowego

Prezydenci Banku Światowego

1. Eugene Meyer, 1946 – 1946, narodowość: amerykańska, szef Rezerwy Federalnej,
2. John J. McCloy,1947 – 1949, narodowość: amerykańska, prawnik, zastępca Sekretarza Departamentu Wojny USA,
3. Eugene R. Black Sr., 1949 – 1963, narodowość: amerykańska, dyrektor wykonawczy Chase Manhattan Bank i dyrektor wykonawczy Banku Światowego,
4. George Woods, 1963 – 1968, narodowość: amerykańska, dyrektor wykonawczy First Boston Corporation,
5. Robert McNamara, 1968 – 1981, narodowość: amerykańska, Prezydent Ford Motor Company, Sekretarz Obrony USA współodpowiedzialny za wojnę w Wietnamie,
6. Alden W. Clausen, 1981 – 1986, narodowość: amerykańska, prawnik, dyrektor wykonawczy Bank of America,
7. Barber Conable, 1986 – 1991, narodowość: amerykańska, Senator stanu Nowy Jork, Kongresmen,
8. Lewis T. Preston, 1991 – 1995, narodowość: amerykańska, dyrektor wykonawczy J.P. Morgan,
9. Sir James Wolfensohn, 1995 – 2005, narodowość: amerykańsko – australijska, prawnik i bankier, związany między innymi z Chryslerem i Salomon Brothers,
10. Paul Wolfowitz, 2005 – 2007, narodowość: amerykańska, ambasador USA w Indonezji, zastępca Sekretarza Obrony USA, Dziekan Wydziału Studiów Międzynarodowych na Uniwersytecie Hopkinsa, współodpowiedzialny za wojnę w Iraku,
11. Robert Zoellick, 2007 – 2012, narodowość: amerykańska, Sekretarz Stanu USA, US Trade Representative,
12. Jim Yong Kim, 2012 – obecnie, narodowość: amerykańsko – południowokoreańska, szef Department of Global Health and Social Medicine na Uniwersytecie Harvarda, Prezydent Dartmouth College.

Główni ekonomiści Banku Światowego

1. Hollis B. Chenery, 1972 – 1982, narodowość: amerykańska,
2. Anne Osborn Krueger, 1982 – 1986, narodowość: amerykańska,
3. Stanley Fischer, 1988 – 1990, narodowość: amerykańska,
4. Lawrence Summers, 1991 – 1993, narodowość: amerykańska,
5. Michael Bruno, 1993 – 1996, narodowość: izraelska,
6. Joseph E. Stiglitz, 1997 – 2000, narodowość: amerykańska,
7. Nicholas Stern, 2000 – 2003, narodowość: brytyjska,
8. Francois Bourguignon 2003 – 2007, narodowość: francuska,
9. Justin Yifu Lin, 2008 – 2012, narodowość: chińska,
10. Kaushik Basu, 2012 – obecnie, narodowość: hinduska.

Kraje o największym wpływie w Banku Światowym

W 2010 roku nastąpiła rewizja siły głosów poszczególnych państw w Banku Światowym ze szczególnym naciskiem na wzrost znaczenia krajów rozwijających się (przede wszystkim Chin). Największą siłę w Banku Światowym mają oczywiście Stany Zjednoczone, posiadające 15,85% głosów, na drugim miejscu znajduje się Japonia z udziałem 6,84%, a na trzecie miejsce awansowały Chiny z wpływem na poziomie 4,42%. Kolejne kraje to Niemcy (4%), Wielka Brytania (3,75%), Indie (wzrost do 2,91%), Rosja (2,77%), Arabia Saudyjska (2,77%) i Włochy (2,64%). Poza Chinami i Indiami większą siłę głosu otrzymały także Korea Południowa, Turcja, Meksyk, Grecja, Singapur, Brazylia, Hiszpania. Niektóre kraje rozwinięte (lecz nie tylko, bo w grupie tej znalazła się również Nigeria) straciły część głosów. Niezmieniona została wielkość uprawnień Stanów Zjednoczonych, Rosji oraz Arabii Saudyjskiej.

W poszczególnych agencjach (w czterech uwzględnianych, brak głosów w przypadku Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych), czyli w Międzynarodowym Banku Odbudowy i Rozwoju, Międzynarodowym Stowarzyszeniu Rozwoju, Międzynarodowej Korporacji Finansowej oraz Agencji Wielostronnych Gwarancji Inwestycji, głosy rozkładają się inaczej niż w przypadku całości Banku Światowego i inaczej w poszczególnych agencjach. Na pierwszym miejscu jeśli chodzi o siłę głosów we wszystkich czterech agencjach są Stany Zjednoczone, a na drugim Japonia. W Międzynarodowej Korporacji Finansowej oraz Agencji Wielostronnych Gwarancji Inwestycji trzecie miejsce zajmują Niemcy, w Międzynarodowym Banku Odbudowy i Rozwoju Chiny, a w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Rozwoju Wielka Brytania.

Polska znajduje się w pierwszej dwudziestce (dokładnie na 11 miejscu) w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Rozwoju z 498102 głosami w puli 24682951, czyli z nieco 2% udziałem.