Aby giełdy papierów wartościowych na całym świecie działały prawidłowo, inwestorzy powinni mieć równy dostęp do wiedzy o spółkach, by mogli na tych samych warunkach podejmować decyzje o zaangażowaniu swoich środków bądź ich wycofaniu z nich. Wszelkie informacje, które mogą mieć wpływ na zachowania traderów poddane zostały więc szczególnej regulacji. Niestety, w praktyce wykorzystywanie informacji poufnych to wciąż jedno z najpopularniejszych i najczęściej popełnianych przestępstw na giełdzie. Co gorsza, mimo wszystko takie działania są trudne do wykrycia i udowodnienia. Nie podlega więc wątpliwości, że insider trading ma destrukcyjny wpływ na rynki finansowe oraz hamuje ich rozwój. Czym dokładnie są informacje poufne oraz jakie można ponieść konsekwencje za ich wykorzystywanie w handlu na giełdzie dowiemy się poniżej.
Czym są informacje poufne?
W Polsce informacje poufne zostały zdefiniowane w art. 154 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi. Są to informacje, określone w sposób precyzyjny, dotyczące, bezpośrednio lub pośrednio, nabywania albo zbywania jednego lub kilku instrumentów finansowych (lub ewentualnie ich emitentów), które nie zostały przekazane do publicznej wiadomości, a mogłyby w istotny sposób wpłynąć na ich cenę. Przy czym dane informacje:
- Są określone w sposób precyzyjny, jeśli wskazują na okoliczności lub zdarzenia, które wystąpiły lub których wystąpienia można zasadnie oczekiwać, a ich charakter w wystarczającym stopniu umożliwia dokonanie oceny potencjalnego wpływu tych okoliczności lub zdarzeń na cenę
- Mogłyby po przekazaniu do publicznej wiadomości w istotny sposób wpłynąć na cenę, jeżeli mogłyby zostać wykorzystane przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych przez racjonalnie działającego inwestora. Spółka giełdowa ma bezwzględny obowiązek przekazania informacji poufnej raportem bieżącym do publicznej wiadomości
Złożenie zlecenia kupna lub sprzedaży papieru wartościowego przez osobę, która dysponuje informacjami poufnymi, które stawiają ją w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do innych uczestników rynku jest nazywane insider tradingiem. To zagadnienie dotyczy przede wszystkim spółek publicznych, jednak krąg adresatów norm je regulujących jest znacznie szerszy, może więc dotyczyć zarówno innych instrumentów finansowych, ich pochodnych czy nawet ich emitentów.
Ten temat często dotyka także akcjonariuszy spółek, ich członków władz oraz osób działających w ich imieniu, ich biegłych rewidentów czy pracowników. Na to zagadnienie powinny zwrócić także uwagę osoby pełniące wyżej wskazane funkcje w podmiocie zależnym lub dominującym nad notowaną na giełdzie spółką. W oczywisty sposób, na co dzień z informacjami poufnymi spotykają się także maklerzy i doradcy spółek.
Tak więc potencjalnymi insider traderami są osoby mające dostęp do takich informacji na temat spółki notowanej na giełdzie, jak:
- Podpisanie bardzo istotnych umów i kontraktów
- Osiągnięcie ponadprzeciętnych zysków
- Wezwanie do sprzedaży akcji (po cenie wyższej niż rynkowa)
- Fuzje lub przejęcia
- Zlecenie nabycia lub zbycia znacznego pakietu akcji
Kary za wykorzystywanie informacji poufnych w Polsce
Oczywiście wykorzystywanie informacji poufnych jest prawnie zabronione i karalne sankcjami zarówno natury administracyjnej, jak i karnej.
Zgodnie z przepisami karnymi, każdy insider, który ujawnia informację poufną, podlega grzywnie do 2 milionów złotych lub karze pozbawienia wolności do trzech lat, albo obu tym karom łącznie. Ten, kto w obrocie papierami wartościowymi wykorzystuje informację poufną podlega grzywnie do 5 milionów złotych lub karze pozbawienia wolności od trzech miesięcy do pięciu lat, albo obu tym karom łącznie.
Jeżeli natomiast przestępstwa dopuszcza się członek zarządu, rady nadzorczej, prokurent lub pełnomocnik spółki, biegły rewident, jej pracownik czy osoba pozostająca z daną spółką w stosunku zlecenia lub podobnym, kara jest surowsza – grzywna również sięga 5 milionów złotych, ale kara pozbawienia wolności może trwać od sześciu miesięcy do ośmiu lat. Oczywiście i w tym przypadku może nałożyć obie kary łącznie.
Kary natury administracyjnej mogą z kolei być nałożone tylko na członków zarządu, rady nadzorczej, prokurentów lub pełnomocników spółki, biegłych rewidentów, jej pracowników czy osoby pozostające z daną spółką w stosunku zlecenia lub podobnym. Maksymalna wysokość takiej kary może wynosić 200 tysięcy złotych. Kara administracyjna może zostać nałożona także na samą spółkę, która nie wykonuje właściwie obowiązków informacyjnych. Komisja Nadzoru Finansowego może wykluczyć, na czas określony lub bezterminowo, jej papiery wartościowe z obrotu na rynku regulowanym lub nałożyć na nią karę do wysokości 1 miliona złotych, albo zastosować obie sankcje łącznie.
Zobacz, co na temat wykorzystywania informacji poufnych na giełdzie mówili eksperci podczas Konferencji ABC Inwestowania:
To koniec tego artykułu, ale dopiero początek Twojej przygody z rynkami finansowymi. Przed Tobą długa droga, ale lepiej w pierwszej kolejności poćwiczyć. Rachunek demonstracyjny to najlepszy sposób, aby przetestować zdobytą wiedzę w praktyce. Otwórz bezpłatne konto demo z wirtualnymi pieniędzmi już dziś!