Co to jest rug pull? – oszustwo w środowisku kryptowalut

Kryptowaluty to bezdyskusyjnie unikalny rynek – żadne inne aktywo finansowe we współczesnym świecie tak szybko nie zyskało na znaczeniu w świadomości inwestorów – i to zarówno tych indywidualnych jak i instytucjonalnych. Dziś o Bitcoinie słyszał w zasadzie każdy, a miliony osób – nie tylko inwestorów i traderów – śledzi jego kurs każdego dnia. Mało tego – w Salwadorze stanowi on nawet oficjalny środek płatniczy, można nim nawet płacić za usługi urzędowe i rozliczać podatki.

Niestety, ze względu na to, że mamy tu wciąż do czynienia z młodym i praktycznie nieuregulowanym rynkiem, to wszelkie próby oszustwa i różnego rodzaju manipulacje, w których ktoś próbuje przywłaszczyć nasze środki, stanowią w świecie kryptowalut codzienność. Cyberprzestępcy są coraz lepsi w stosowaniu socjotechnik i wykorzystywaniu ludzkich słabości z chciwością i naiwnością na czele.

W efekcie, już tylko w samym 2021 roku na należącym do kryptowalutowego środowiska rynku zdecentralizowanych finansów (DeFi) skradziono prawie 10 miliardów dolarów. Oznacza to wzrost o 81% w porównaniu z rokiem 2020. Warto również wiedzieć, że za ponad 35% całkowitych zysków krypto przestępców odpowiadają oszustwa określane, jako rug pull. Na czym polega ten scam? Jak go rozpoznać i co robić, aby nie paść jego ofiarą, gdy inwestujemy na rynku crypto? Przekonamy się poniżej:

Rug pull – co to?

Rug pull to termin pochodzący od angielskiego zwrotu “pull the rug out (from under someone)” oznaczającego wyciągnąć spod kogoś dywan. Generalnie jest to scam polegający na wyciągnięciu przez zespół odpowiedzialny za rozwój danego projektu ze świata kryptowalut jak największej ilości środków od potencjalnych inwestorów, a następnie pozostawieniu ich z bezwartościowym tokenem i całkowite porzucenie projektu.

Zanim jednak do tego dojdzie, cena jest zazwyczaj sztucznie pompowana. Wcześniej możemy mieć do czynienia ze zjawiskiem, w którym deweloper ustawia smart kontrakt w taki sposób, że wymiana może zachodzić tylko w jedną stronę. Proces ten czasowo pozwala również na dodatkowe windowanie ceny do góry, ponieważ nabywcy nie są w stanie sprzedawać swoich kryptowalut.

W świecie zdecentralizowanych finansów płynność oznacza liczbę kryptowalut wrzuconych do puli płynności i zablokowanych w smart kontrakcie. Jest to niezbędny warunek działania automatycznych animatorów rynku (AMM) i zdecentralizowanych giełd.

Rug pull są zatem ściśle kojarzone z sektorem zdecentralizowanych finansów. Wiąże się to z tym, że stworzenie tokena i wprowadzenie go na zdecentralizowaną giełdę jest banalnie proste. W procesie tym nie trzeba przechodzić przez proces Know Your Customer. Nie jest potrzebne również przeprowadzanie audytu kodu smart kontraktu u strony trzeciej, który zapewniłby, że nie ma on żadnych słabych punktów.

Rug pull w praktyce

Po pierwsze: marketing

Pierwszym krokiem do przeprowadzenia scamu rug pull jest stworzenie własnego tokenu kryptograficznego, który jest reklamowany najszerzej jak to możliwe, a deweloperzy składają nierealne do spełnienia obietnice. Często nazwa nawiązuje do innych kryptowalut, które wcześniej odniosły już jakiś sukces, lub posiadają bardzo dużą społeczność, aby przyciągnąć do projektu jak najwięcej osób.

Krótko mówiąc chodzi tutaj o to, aby stworzyć jak największy, choć fałszywy, szum dotyczący projektu, starając się jednocześnie prezentować go w jak najbardziej legalny sposób.

Oszustwa te odbywają się z wykorzystaniem zdecentralizowanych sieci kryptowalut, w których cofnięcie raz wykonanej transakcji jest już niemożliwe. Zjawisko to daje bezpieczeństwo i dużą ochronę serwerów przed hakerami, jednak wykorzystywane w niewłaściwy sposób jest narzędziem do wyciągania środków od nieświadomych inwestorów.

Nieuczciwe działania twórców, których efektem jest rug pull

Następnie, aby użytkownicy mogli handlować określonym tokenem na zdecentralizowanej giełdzie tworzone są specjalne pary walutowe, które umożliwiają wymianę. Pary te można tworzyć na wiele sposobów, a jednym z najbardziej spopularyzowanych jest taki, że podstawowa pula płynności zapewniana jest przez deweloperów, a w miarę rozwoju projektu wszyscy chętni użytkownicy mogą ją powiększać.

Jednak zdarza się, że deweloperzy po uruchomieniu projektu pod różnymi (czasami słusznymi) powodami nie zrzekają się praw do wprowadzania dalszych zmian w smart kontrakcie, który umożliwił uruchomienie danej kryptowaluty. Po czasie, gdy widzą oni, że w puli płynności uzbierała się określona ilość środków, są oni w stanie niejako dodrukować sobie nieskończoną ilość stworzonych przez siebie tokenów i wymienić je na drugą kryptowalutę tworzącą parę walutową.

W ten sposób reszta użytkowników nie jest w stanie w żaden sposób wymienić swoich tokenów na inny, ponieważ cała pula płynności została “wciągnięta” przez oszustów, co nazywane jest rug pullem. Ponadto, zazwyczaj gdy cała płynność zostanie wydrenowana, a środki inwestorów znajdą się w rękach zespołu deweloperów, zespół ten często usuwa wszelkie ślady. Z sieci znika oficjalna strona internetowa i kanały mediów społecznościowych.

Na co zwrócić uwagę, by nie stać się ofiarą rug pull?

Inwestując w projekty ze świata kryptowalut zawsze należy zwrócić baczną uwagę na kilka kluczowych aspektów, które już od początku mogą zwiastować rug pull. Tego typu czerwone flagi przede wszystkim stanowią:

• Ograniczenia możliwości sprzedaży – jeśli z jakiegokolwiek powodu twórcy projektu ograniczają lub blokują możliwość sprzedaży zakupionych tokenów to z dużą dozą przekonania można zakładać, że chcą przeprowadzić rug pull. Jest to zatem największa czerwona flaga
• Anonimowy zespół
• Niezrozumiały whitepaper, który bardziej przypomina zagrywkę marketingową niż faktyczną ofertę użytecznego projektu
• Brak audytu kodu projektu
• Nieproporcjonalna alokacja tokenów, faworyzująca deweloperów. Za pomocą eksploratora bloków możemy samodzielnie sprawdzić dystrybucję, liczbę hodlerów oraz ile tokenów posiada każdy z nich. Zrównoważony podział podaży tokenów zazwyczaj oznacza bezpieczniejszą inwestycję
• Brak blokady tokenów w puli płynności – w legalnych projektach, środki w puli płynności są zazwyczaj blokowane na pewien okres, aby zagwarantować inwestorom możliwość swobodnego handlu nimi. Deweloperzy, którzy planują rug pull, zazwyczaj nie blokują płynności, aby później móc w łatwy sposób usunąć ją z puli
• Niska płynność – płynność możemy samodzielnie sprawdzić analizując wolumen z ostatnich 24 godzin. Jeżeli jest niski, zespołowi deweloperów dużo łatwiej jest manipulować ceną tokena
• Niska całkowita zablokowana wartość (TVL) – jeśli projekt pozwala na zapewnienie płynności, to warto również zwrócić uwagę na całkowitą zablokowaną w nim wartość (TVL). Ta metryka jest dość oczywista – pokazuje, ile pieniędzy jest w danym momencie zablokowanych w projekcie. Im wyższa, tym więcej inwestorów wierzy w daną kryptowalutę.