Wiedza to klucz do potęgi i bogactwa. Natomiast nauka trwa całe życie. Przynosi ona niezwykle korzystne efekty, również jeśli chodzi o nas – traderów. Zwłaszcza jeżeli mówimy o aspektach psychologicznych inwestowania i spekulacji. Wielu z nas popełnia kardynalne błędy i ponosi straty, ponieważ nie docenia wpływu emocji na swoje podejście, a następnie zachowanie podczas transakcji na rynkach finansowych. Według ekspertów to właśnie kontrolowanie swojej psychiki jest najtrudniejszym elementem handlu.
Z tego powodu obok analizy technicznej i fundamentalnej wśród traderów coraz większą popularność zyskują finanse behawioralne, czyli psychologiczne podejście do rynków kapitałowych i finansowych. Na czym dokładnie ono polega? Jak duże znaczenie mają finanse behawioralne w tradingu? Przekonamy się poniżej:
Finanse behawioralne – co to jest?
Finanse behawioralne to dziedzina nauki o finansach, która do rozważań nad zachowaniami rynków finansowych oraz ich uczestników włącza zagadnienia psychologiczne, społeczne i antropologiczne. Finanse behawioralne koncentrują się szczególnie na badaniu indywidualnych zachowań inwestorów w kontekście podejmowania decyzji inwestycyjnych na rynkach kapitałowych. Stanowią one część dziedziny zwanej ekonomią behawioralną, która łączy w sobie wiedzę z ekonomii, finansów, jak i z psychologii.
Nie istnieje jedna spójna definicja przedmiotu zainteresowania finansów behawioralnych. Niemniej definicje tworzone przez poszczególnych badaczy skupia się zawsze wokół psychologicznej natury inwestora, uczestnika rynku. W praktyce można uznać, że finanse behawioralne to po prostu wykorzystanie psychologii w finansach, inwestowaniu. Skupiają się one przede wszystkim na procesach poznawczych u traderów, ale również motywacyjnych i emocjonalnych.
Finanse behawioralne vs ekonomia klasyczna
Według finansów behawioralnych, wbrew temu co zakładała ekonomia klasyczna, człowiek wcale nie jest racjonalny – jest to związane z psychiką, a nie zdolnościami intelektualnymi. To sprawia, że na decyzje ludzi mają wpływ czynniki ukryte w podświadomości i trudno nimi sterować.
Badania nad finansami behawioralnymi obaliły teorię rynków efektywnych. W tej teorii zakładano, że rynki składają się z racjonalnych inwestorów, którzy są w pełni poinformowani, co ułatwia im podejmowanie decyzji.
Finanse behawioralne udowodniły jednak, że czynniki psychologiczne wpływają na decyzje inwestycyjne i ostatecznie prowadzą tych “racjonalnych” inwestorów do podejmowania nieodpowiedzialnych, nielogicznych decyzji – takich jak sprzedaż aktywów w panice tylko dlatego, że ich kurs zaczął spadać; lub kupowanie danych instrumentów inwestycyjnych spowodowane wyłącznie tym, że stały się w danym momencie modne.
Historia finansów behawioralnych
Klasyczna teoria ekonomii oparta jest na koncepcji racjonalnych wyborów dokonywanych przez konsumentów. Stworzono definicję człowieka racjonalnego – homo oeconomicus (człowiek ekonomiczny), która zakłada, że człowiek działa racjonalnie, dąży więc zawsze do maksymalizacji osiąganych zysków i dokonywania wyborów ze względu na wartość ekonomiczną rezultatów tych wyborów.
Jednak w połowie XX wieku zaczęły pojawiać się wątpliwości, ponieważ zauważono, że na decyzje ekonomiczne człowieka ma wpływ nie tylko rachunek ekonomiczny, ale również czynniki psychologiczne, w związku z tym te decyzje nie zawsze są racjonalne.
Teoria perspektywy
Dlatego w latach siedemdziesiątych XX wieku powstała teoria perspektywy. Opisali ją dwaj amerykańscy psychologowie – Daniel Kahneman i Amos Tversky w 1979 roku. Teoria ta tłumaczy podejmowanie decyzji przez ludzi w warunkach ryzyka. Zakłada, że ludzie w trakcie podejmowania decyzji przyjmują jakiś punkt odniesienia i oceniają wyniki jako zyski lub straty. Jej ogłoszenie podważyło klasyczną teorię racjonalności człowieka i stała się podstawą teorii finansów behawioralnych.
Według tej teorii ludzie są bardziej skorzy podjąć ryzyko, kiedy wynik oceniają jako stratę względem punktu odniesienia. Jednak gdy wynik odczuwalny będzie jako zysk – wykażą się awersją do ryzyka i zdecydują się na niewielką, lecz pewną nagrodę, zamiast czekać na niepewny zysk.
Nagroda Nobla i rozwój finansów behawioralnych
Za zastosowanie narzędzi z psychologii w badaniach ekonomicznych, ze szczególnym uwzględnieniem właśnie teorii perspektywy, Daniel Kahneman otrzymał w 2002 Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii. Amos Tversky zmarł sześć lat wcześniej – a jak wiadomo Nagrody Nobla nie przyznaje się pośmiertnie, dlatego nagrodzony Kahneman oświadczył, że w jego odczuciu jest to nagroda dla nich obu.
Po tym wydarzeniu nastąpił gigantyczny wzrost zainteresowania finansami behawioralnymi. Dziś są one jednym z najszybciej rozwijających się nurtów współczesnej ekonomii.
Znaczenie finansów behawioralnych w tradingu
Obserwacja zachowań ekonomicznych traderów pokazała, że nie zawsze podejmują decyzje w sposób racjonalny. Wpływ na to mają różne stany emocjonalne inwestorów i spekulantów, ale również fakt, że na rynku finansowym tworzona jest swoista zbiorowość osób wchodzących w jej skład.
Trader, stając się uczestnikiem rynku giełdowego, poddaje się presji zbiorowości giełdowej. Przez to także ulega emocjom wytworzonym przez tą zbiorowości, podejmując niekiedy nieracjonalne decyzje. Zbiorowość tłumi w jej uczestnikach zdolność do logicznego myślenia.
Błędy traderów wykazane przez finanse behawioralne
Finanse behawioralne skupiają się więc głównie na procesach poznawczych i motywacyjno-emocjonalnych u traderów. Wskazują pewne powszechne błędy i uprzedzenia, które mają swoje źródło w ludzkiej psychice. Błędy te są powielane zarówno przez profesjonalistów oraz inwestorów i spekulantów indywidualnych.
Dzięki finansom behawioralnym zwrócono uwagę na takie błędy popełniane przez inwestorów jak:
Nadmierna pewność siebie prowadząca do podejmowania zbyt dużego ryzyka
Tendencja do niesprzedawania instrumentów, które przynoszą straty, lecz jednocześnie sprzedawania aktywów, na których zarabiają. Traderzy są gotowi zaakceptować ryzyko związane z inwestycją, jednak strata wywołuje u nich psychiczny dyskomfort
Iluzja kontroli – subiektywne przeświadczenie tradera, że szansa odniesienia sukcesu jest niewspółmiernie wysoka w porównaniu z rzeczywistym prawdopodobieństwem
Pułapka potwierdzania – tendencja do wyszukiwania informacji potwierdzających nasze przekonania, a jednocześnie ignorowanie danych im zaprzeczających
Błąd post factum – niewłaściwe przekonanie o tym, że zaobserwowany po fakcie rezultat mógł być oczywisty wcześniej
Księgowanie mentalne – tendencja do przyzwyczajania się do potencjalnych zysków, które będące w grze zlecenie w danym momencie generuje, choć wciąż nie zostało ono zamknięte, co oznacza, że profit nie został zrealizowany, a środki nie zostały wypłacone
Skłonność do trwania przy podjętej decyzji, nawet gdy okaże się nierentowna, jeśli wiązała się ona ze sporym wydatkiem.
Finanse behawioralne a rynkowe anomalie
Anomalie na rynkach finansowych i kapitałowych są codziennością. Mowa tutaj o sytuacjach, które umożliwiają znającym je inwestorom osiągnięcie ponadprzeciętnej stopy zwrotu pod warunkiem zastosowania odpowiedniej strategii.
Do najbardziej znanych anomalii wykrytych i zbadanych przez finanse behawioralne należą:
Zjawisko regresji cen do średniej – ceny wykazują długoterminowe ujemne korelacje, w związku z tym akcje taniejące będą drożały zaś akcje drożejące zaczną tracić na wartości
Efekt stycznia – rekordowo duży popyt na akcje spółek na początku roku
Efekt końca miesiąca – ceny akcji na giełdach często wzrastają w pierwszych trzech dniach miesiąca jak i ostatniego dnia danego miesiąca
Podatność na manipulacje małych spółek i częste osiąganie przez nie ponadprzeciętnych stóp zwrotu
Stadne i jednakowe reagowanie uczestników rynku na napływające informacje.
To koniec tego artykułu, ale dopiero początek Twojej przygody z rynkami finansowymi. Przed Tobą długa droga, ale lepiej w pierwszej kolejności poćwiczyć. Rachunek demonstracyjny to najlepszy sposób, aby przetestować zdobytą wiedzę w praktyce. Otwórz bezpłatne konto demo z wirtualnymi pieniędzmi już dziś!
Ta strona wykorzystuje pliki cookies. Jeśli ich nie blokujesz, wyrażasz zgodę na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. AKCEPTUJĘWięcej
Privacy & Cookies Policy
Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.