EMIR – Rozporządzenie Unii Europejskiej

Rozporządzenie EMIR, czyli European Market Infrastructure Regulation to rozporządzenie Unii Europejskiej dotyczące rynku instrumentów pochodnych. Rozporządzenie to, wraz ze standardowymi rozporządzeniami delegowanymi, aktami wykonawczymi itp. nakłada na przedsiębiorców, inwestorów obowiązki związane z zawieraniem transakcji na instrumentach pochodnych ze szczególnym uwzględnieniem rynku OTC, czyli Over the Counter.

Rozporządzenie EMIR weszło w życie stosunkowo niedawno, bo 16 stycznia 2012 roku i było odpowiedzią na kryzys finansowy, który rozpętał się w 2008 roku. Pomysł stworzenia takich regulacji pojawił się w 2009 roku i został podniesiony podczas szczytu G20, czyli grupy 20 największych gospodarek świata, który odbywał się wówczas w Pittsburghu. Następnie temat tan został podjęty podczas szczytu G20 w Toronto. Mimo, że formalnie akt wszedł w życie 16 styczni 2012 roku, to z technicznego punktu widzenia wszystko zaczęło działać dopiero 15 marca 2013 roku bądź później, kiedy to weszły w życie rozporządzenia delegowane i rozporządzenia wykonawcze. Z racji, że European Market Infrastructure Regulation jest rozporządzeniem unijnym, zostało ono automatycznie zaimplementowane we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej, a więc także w Polsce i nie wymagał ono jakiejkolwiek działalności krajowych władz (mowa tu o ustawach, rozporządzeniach itp.).

Najważniejszą informacją jest to, że obowiązki wynikające z rozporządzenia EMIR dotycząc wszystkich przedsiębiorstw mających siedzibę w dowolnym kraju członkowskim Unii Europejskiej. Przedsiębiorstwa te są jednak podzielone na dwie kategorie: kontrahentów finansowych (FC), czyli wszelkie przedsiębiorstwa inwestycyjne, które zgodnie z innymi dyrektywami Unii Europejskiej są instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń, zakładami reasekuracji, instytucjami pracowniczych programów emerytalnych, a także alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz na kontrahentów niefinansowych (NFC), czyli wszystkie przedsiębiorstwa niemieszczące się w ramach przedsiębiorstw finansowych.

Obowiązki wynikające z EMIR

Podstawowe obowiązki wynikające z EMIR to obowiązek rozliczania niektórych kontraktów pochodnych z rynku Over the Counter przez kontrahenta centralnego, obowiązek ewidencjonowania i zgłaszania do repozytoriów transakcji pochodnych zawieranych na rynku OTC, a także obowiązek utworzenia i wdrażania procedur ograniczania ryzyka kredytowego transakcji pochodnych z rynku OTC, które nie są rozliczane przez kontrahenta centralnego. W lipcu 2016 roku w Unii Europejskiej funkcjonowało sześć repozytoriów transakcji: STCC Derivatives Repository Ltd., UnaVista Ltd., ICE Trade Vault Europe Ltd. oraz CME Trade Repository Ltd. – wszystkie cztery z Wielkiej Brytanii, Regis – TR S.A. z Luksemburga oraz polski Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.

Numer LEI, czyli Legal Entity Identifier

Aby móc przekazywać do repozytoriów transakcji wymagane raporty, konieczne jest uzyskanie numeru LEI, czyli Legal Entity Identifier, który identyfikuje podmioty będące stronami transakcji zawieranych na rynku finansowym. Numery LEI nadawane są wszystkim przedsiębiorcom, którzy wystąpią o taki numer przez Lokalne Jednostki Operacyjne (Local Operating Unit, w skrócie LOU). Umożliwiają one ocenę ryzyka kredytowego instytucji posiadających taki numer. Jednostki, które posiadają akredytację Global Legal Entity Identifier Foundation i mogą nadawać numery LEI to: APIT Systems Limited, Bronnoysund Register Center, Bundesanziger Verlag GmbH, Central Dispository & Settlement Co Ltd, Central Securities Clearing Corporation of Slovenia, Central Securities Clearing System plc of Nigeria, Central Securities Depository of the Slovak Republic, Central Securities Depository of the Czech Republic, China Financial Standarization Technical Committee, Legal Entity Identifier India Ltd., Finnish Patent and Registration Office, GMEI Utility, Institut national de la statistique et des etudes economiques, Irish Stock Exchange, Japan Exchange Group / Tokyo Stock Exchange, Korea Securities Depository, London Stock Exchange, LuxCSD S.A. Russian National Settlement Depository, Netherlands Chamber of Commerce, Central Bank of Argentina, Registro Mercentail del Raino de Espana, Saudi Arabia Credit Bureau, Strate (Pty) Ltd., Takasbank – Istanbul Takas ve Saklama Bankasi A.S., Unione Italiana per le Camere di Commercio Industia Artigianato e Agricoltura, WM Datenservice, Zagreb Stock Exchange oraz Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.

Uzyskanie kodu LEI w Polsce kosztuje 480 zł netto, a następnie 240 zł netto rocznie. Rejestracja odbywa się wyłącznie w formie elektronicznej, poprzez stronę internetową https://lei.kdpw.pl. Rozpatrzenie wniosku trwa maksymalnie 10 dni, następnie otrzymuje się maila z danymi dotyczącymi opłaty, a numer nadawany jest bezzwłocznie po uiszczeniu opłaty.

European Market Infrastructure Regulation

Kontrahenci, którzy zawierają transakcje pochodne mają obowiązek utworzenia procedur okresowego uzgadniania struktury posiadanych transakcji pochodnych, a obowiązek ten musi zostać spełniony przed zawarciem transakcji na rynku OTC. Kontrahenci mają określony w regulacji EMIR czas, w którym muszą potwierdzić zawarcie transakcji na instrumentach pochodnych. W przypadku FC i NFC+ jest to termin do końca pierwszego dnia roboczego pod dniu zawarcia transakcji, a w przypadku kontrahentów NFC- termin ten jest o jeden dzień roboczy dłuższy. Co więcej, istnieje obowiązek posiadania procedur dotyczących kompresji portfela. Co to oznacza? Kontrahenci, którzy posiadają więcej niż 500 otwartych i nierozliczonych transakcji pochodnych muszą posiadać procedury dotyczące kompresji portfela, której celem ma być zmniejszenie ryzyka kredytowego podmiotu. Wszyscy kontrahenci mają obowiązek przedstawiania organowi nadzoru racjonalnego wyjaśnienia, dlaczego mimo pozycji przekraczającej 500 transakcji nie należy przeprowadzać kompresji portfela.