Czym jest insider trading i jakie rodzi konsekwencje?

Insider trading
J2T Trade

Aby rynki finansowe i kapitałowe na całym świecie funkcjonowały prawidłowo, inwestorzy powinni mieć równy dostęp do wiedzy o spółkach, by mogli na tych samych warunkach podejmować decyzje o zaangażowaniu swoich środków bądź ich wycofaniu z nich. Wszelkie informacje, które mogą mieć wpływ na zachowania traderów poddane zostały więc szczególnej regulacji.

Niestety, w praktyce wykorzystywanie informacji poufnych prowadzące do insider tradingu to wciąż jedno z najpopularniejszych i najczęściej popełnianych przestępstw na giełdach papierów wartościowych. Nie podlega więc wątpliwości, że ma ono destrukcyjny wpływ na rynki finansowe i kapitałowe, a także hamuje ich rozwój.

Na czym dokładnie polega insider trading? Jakie można ponieść konsekwencje za jego stosowanie na giełdach papierów wartościowych? Przekonamy się poniżej:

Insider trading – co to jest? Insider trading

Insider trading to zlecenia kupna lub sprzedaży papierów wartościowych notowanych na rynku giełdowym dokonywane przez osoby mające dostęp do informacji publicznych dotyczących danego instrumentu finansowego, które stawiają je w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do innych uczestników rynku, i wykorzystujące te informacje do osiągnięcia prywatnego zysku.

FP Markets

Czym są informacje poufne?

W Polsce informacje poufne zostały zdefiniowane w art. 154 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi. Są to informacje, określone w sposób precyzyjny, dotyczące, bezpośrednio lub pośrednio, nabywania albo zbywania jednego lub kilku instrumentów finansowych (lub ewentualnie ich emitentów), które nie zostały przekazane do publicznej wiadomości, a mogłyby w istotny sposób wpłynąć na ich cenę.

Co istotne, informacje poufne:

  • Są określone w sposób precyzyjny, jeśli wskazują na okoliczności lub zdarzenia, które wystąpiły lub których wystąpienia można zasadnie oczekiwać, a ich charakter w wystarczającym stopniu umożliwia dokonanie oceny potencjalnego wpływu tych okoliczności lub zdarzeń na cenę
  • Mogłyby po przekazaniu do publicznej wiadomości w istotny sposób wpłynąć na cenę, jeżeli mogłyby zostać wykorzystane przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych przez racjonalnie działającego inwestora. Spółka giełdowa ma bezwzględny obowiązek przekazania informacji poufnej raportem bieżącym do publicznej wiadomości.

Czego i kogo dotyczą informacje poufne?

Informacje poufne dotyczą przede wszystkim spółek publicznych, jednak krąg adresatów norm je regulujących jest znacznie szerszy, może więc dotyczyć zarówno innych instrumentów finansowych, ich pochodnych czy nawet ich emitentów. Ten temat często dotyka również akcjonariuszy spółek, ich członków władz oraz osób działających w ich imieniu, ich biegłych rewidentów czy pracowników. wykorzystywanie informacji poufnych

Na to zagadnienie powinny zwrócić także uwagę osoby pełniące wyżej wskazane funkcje w podmiocie zależnym lub dominującym nad notowaną na giełdzie spółką. W oczywisty sposób, na co dzień z informacjami poufnymi spotykają się także maklerzy i doradcy spółek.

Kto dokonuje insider tradingu?

Często osobą dokonującą insider tradingu jest tak zwany insider, czyli osoba, która w danej spółce jest zatrudniona. Nierzadko bywa to jednak również osoba, która na zasadzie znajomości nabywa informacje poufne. To jednak nie wszystko. Zdarza się także, iż insider tradingu dokonują inne osoby, które mają dostęp do poufnych danych, w tym brokerzy oraz audytorzy.

W praktyce, potencjalnymi osobami narażonymi na dokonywanie insider tradingu są wszystkie osoby, które mają dostęp do takich informacji na temat spółki notowanej na giełdzie, jak:

  • Podpisanie bardzo istotnych umów i kontraktów
  • Osiągnięcie ponadprzeciętnych zysków
  • Wezwanie do sprzedaży akcji (po cenie wyższej niż rynkowa)
  • Fuzje lub przejęcia
  • Zlecenie nabycia lub zbycia znacznego pakietu akcji.

Co grozi za insider trading?

Zgodnie z prawem obowiązującym w Polsce, transakcje na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie muszą zachowywać zasadę równości i transparentności w zakresie informacji. W praktyce, jak łatwo się domyślić, insider trading jest prawnie zabroniony i karalny sankcjami zarówno natury administracyjnej, jak i karnej.

Sankcje karne

Zgodnie z przepisami karnymi, każdy insider, który ujawnia informację poufną, podlega grzywnie do 2 milionów złotych lub karze pozbawienia wolności do trzech lat, albo obu tym karom łącznie.

Z kolei ten, kto w obrocie papierami wartościowymi wykorzystuje informację poufną podlega grzywnie do 5 milionów złotych lub karze pozbawienia wolności od trzech miesięcy do pięciu lat, albo obu tym karom łącznie. Kara pieniężna

Jeżeli natomiast przestępstwa dopuszcza się członek zarządu, rady nadzorczej, prokurent lub pełnomocnik spółki, biegły rewident, jej pracownik czy osoba pozostająca z daną spółką w stosunku zlecenia lub podobnym, kara jest surowsza – grzywna również sięga 5 milionów złotych, ale kara pozbawienia wolności może trwać od sześciu miesięcy do ośmiu lat. Oczywiście i w tym przypadku może nałożyć obie kary łącznie.

Sankcje administracyjne

Kary natury administracyjnej mogą z kolei być nałożone tylko na członków zarządu, rady nadzorczej, prokurentów lub pełnomocników spółki, biegłych rewidentów, jej pracowników czy osoby pozostające z daną spółką w stosunku zlecenia lub podobnym. Maksymalna wysokość takiej kary może wynosić 200 tysięcy złotych.

Co ważne, kara administracyjna może zostać nałożona także na samą spółkę, która nie wykonuje właściwie obowiązków informacyjnych. Komisja Nadzoru Finansowego może bowiem wykluczyć, na czas określony lub bezterminowo, jej papiery wartościowe z obrotu na rynku regulowanym lub nałożyć na nią karę do wysokości 1 miliona złotych, albo zastosować obie sankcje łącznie.

Przykład insider tradingu

Głośnym i medialnym przykładem insider tradingu jest przypadek amerykańskiej bizneswoman i celebrytki Marthy Stewart. W 2001 roku sprzedała ona 4 tysiące akcji spółki biotechnologicznej ImClone tuż przed tym jak spółka niespodziewanie poinformowała o odrzucenie wniosku o dopuszczenie do obrotu jej flagowego leku na raka w Stanach Zjednoczonych. Wyrok sądu

Tym samym celebrytce udało się uniknąć straty ponad 45 tysięcy dolarów. Jak później się okazało w toku śledztwa prowadzonego przez Amerykańską Komisję Giełd i Papierów Wartościowych (SEC), doradził jej to makler, który obsługiwał jej rachunek, tuż po tym jak wszystkie swoje akcje za jego pośrednictwem sprzedał również ówczesny prezes ImClone – Samuel Waksal.

Mieliśmy tu więc do czynienia z podwójnym insider tradingiem – prezes ImClone został skazany łącznie na siedem lat pozbawienia wolności i zapłacił ponad 4 miliony dolarów kar finansowych, natomiast Martha Stewart otrzymała wyrok pięciu miesięcy pozbawienia wolności.

To koniec tego artykułu, ale dopiero początek Twojej przygody z rynkami finansowymi. Przed Tobą długa droga, ale lepiej w pierwszej kolejności poćwiczyć. Rachunek demonstracyjny to najlepszy sposób, aby przetestować zdobytą wiedzę w praktyce. Otwórz bezpłatne konto demo z wirtualnymi pieniędzmi już dziś!

OTWIERAM KONTO DEMO

Jakub Bandura
Redaktor portalu TradersArea.pl. Wiedzę z zakresu inwestowania oraz rynków finansowych zgłębiał na studiach ekonomicznych. Trader rynku OTC i Forex preferujący handel krótkoterminowy. Entuzjasta analizy technicznej oraz statystyki.