Rynek kapitałowy oferuje dziś wiele zróżnicowanych instrumentów inwestycyjnych, za pomocą których możemy handlować. Jednym z nich, który zyskał sporą popularność na całym świecie, są kontrakty terminowe, znane również jako futures. Co ciekawe, są one znacznie starsze od samych giełd papierów wartościowych. Pojawiły się już w starożytności. Pierwsze umowy przypominające kontrakty futures były wystawiane na surowce rolne w Chinach 4 tysiące lat przed naszą erą. Z kolei pierwsze historycznie udokumentowane kontrakty typu futures pochodzą z XVII wieku.
Do obrotu giełdowego kontrakty terminowe trafiły po raz pierwszy dopiero w 1851 roku. Miało to miejsce na Giełdzie Towarowej w Chicago. Czy jednak dziś warto handlować na kontraktach futures? Na co koniecznie musimy zwrócić uwagę, jeśli chcemy oprzeć swój trading na tym instrumencie inwestycyjnym? Odpowiedzi na te pytania pojawią się w dalszej części tekstu. Zacznijmy jednak od przybliżenia czym dokładnie są kontrakty futures:
Kontrakty futures – co to jest?
Kontrakty terminowe należą do grupy instrumentów pochodnych. Od akcji i papierów dłużnych różni ich przede wszystkim główny cel ich stosowania. Mianowicie nie jest nim transfer kapitału, lecz transfer ryzyka. Kontrakt futures jest więc rodzajem umowy zawartej pomiędzy kupującym a sprzedającym, w której druga strona zobowiązuje się sprzedać określony instrument bazowy w ściśle określonej ilości za ściśle określoną cenę w ściśle określonym terminie pierwszej lub dokonać równoważne rozliczenie finansowe.
Cena terminowa, data i sposób rozliczenia
Cena, według której kupujący i sprzedający przeprowadzą transakcję w przyszłości nazywana jest ceną terminową (futures price), a dzień, w którym strony są zobowiązane przeprowadzić transakcję to data rozliczenia (settlement date). Nie zmienia to faktu, iż zdecydowana większość kontaktów futures jest rozliczana gotówkowo, a zaledwie kilka procent z nich w drodze dostawy aktywów bazowych – mowa tu głównie o kontraktach na surowce notowanych na giełdach towarowych. Wszystkie kontrakty terminowe dostępne na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie rozliczane są właśnie gotówkowo.
Można zarabiać zarówno na wzrostach jak i spadkach
Kontrakty futures znajdują się w obrocie w systemie notowań ciągłych, co oznacza, że traderzy mogą składać zlecenia kupna i sprzedaży według takich samych zasad jak na inne papiery wartościowe. Kupując kontrakt terminowy inwestor zakłada, że kurs instrumentu bazowego będzie rósł, natomiast gdy sprzedaje jego oczekiwania są odwrotne. Zysk osiąga ta strona, której założenia były prawidłowe.
W celu otwarcia pozycji na kontrakcie terminowym należy dokonać kupna lub sprzedaży tego instrumentu. Są one głównie aktywem spekulacyjnym, z tego powodu takie zlecenie można utrzymać do dnia wykonania kontraktu lub wycofać się z rynku zamykając pozycję w dowolnym momencie podczas trwania sesji giełdowej. Jeżeli dokonaliśmy zlecenia kupna, aby je zamknąć należy sprzedać kontrakt z tym samym parametrem. W przypadku pozycji krótkiej działanie oczywiście wygląda odwrotnie.
Gdzie i na jakich instrumentach bazowych można handlować?
Na jakie instrumenty bazowe dostępne są kontrakty terminowe? Mogą to być dowolne wartości ekonomiczne, które nie budzą wątpliwości. Najpopularniejsze to oczywiście indeksy giełdowe, akcje, pary walutowe, surowce czy kryptowaluty. Gdzie natomiast można handlować na kontraktach terminowych? Tak, jak w przypadku tradingu na rynku akcji, transakcji dokonuje się za pomocą rachunku w biurze maklerskim.
Depozyt zabezpieczający
Aby zawrzeć zlecenie, trader jest zobowiązany wnieść depozyt zabezpieczający, który ma stanowić ochronę kontrahenta transakcji przez poniesieniem strat. Minimalną wartość depozytu w przypadku warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych określa Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW), który rozlicza i zatwierdza wszystkie zawarte na rynku transakcje. Wartość depozytu dla poszczególnych kontraktów określana jest w procentach wartości kontraktu.
Z tego powodu, ponieważ wartość depozytu stanowi tylko część wartości transakcji, uważa się, że kontrakty finansowe działają w oparciu o dużą dźwignię finansową. Pozwala osiągnąć to zwielokrotnione zarówno zyski, jak i straty w porównaniu do tych osiąganych na handlu aktywami bazowymi.
Warto dodać, iż w przypadku kontraktów futures na giełdzie występuje procedura codziennego rozliczania kontraktu marking to market. Wynika z tego, że na koniec dnia salda rachunków są korygowane w zależności od zmiany ceny kontraktu w ciągu dnia – jeśli cena wzrosła zwiększane jest saldo strony długiej, a zmniejszane krótkiej. Jeżeli spadła, sytuacja wygląda odwrotnie. Gdy saldo którejkolwiek ze stron spadnie poniżej dopuszczalnego poziomu należy je uzupełnić minimum do wysokości depozytu początkowego.
O czym należy pamiętać przy tradingu na kontraktach terminowych?
W pierwszej kolejności należy zwrócić szczególną uwagę na termin ich wygasania. Jeśli mowa o kontraktach futures na akcje lub indeksy, na świecie przyjęło się, iż wygasają one z reguły w trzeci piątek ostatniego miesiąca danego kwartału, czyli marca, czerwca, września lub grudnia.
Zjawisko to występuje od lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy na nowojorskiej giełdzie NYSE wprowadzono indeks S&P 500 i co za tym idzie, kontrakty terminowe na niego. Nazwano je “Trzema wiedźmami”. Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie Trzy wiedźmy także występują, ponieważ terminy wygasania kontraktów terminowych na niej są na tym parkiecie identyczne, jak powyżej.
Z tego powodu, właśnie podczas sesji odbywającej się w ten dzień mamy do czynienia z największą zmiennością na rynku, zwłaszcza w ostatnich jej godzinach. Wynika to z faktu, że najwięksi inwestorzy i spekulanci na rynku, którzy posiadają majętne pozycje na tych instrumentach, starają się wpłynąć na ceny, po których zostaną one rozliczone.
Czy zatem warto handlować na kontraktach futures?
Zdecydowanie kontrakty terminowe należy uznać za dojrzały i sprawdzony instrument inwestycyjny. Do ich zalet można zaliczyć fakt, że za pomocą tych kontraktów uzyskujemy ekspozycję na wiele różnych rynków kapitałowych i to zazwyczaj z jednego miejsca – nasze biuro maklerskie powinno oferować dostęp do szerokiej oferty kontraktów futures.
Co więcej za ich pomocą – w przeciwieństwie do klasycznej formy inwestowania na giełdzie – możemy czerpać zyski nie tylko wtedy, gdy cena rośnie, lecz również, gdy cena spada – otwierając kontrakty futures pod postacią zleceń krótkiej sprzedaży. Oznacza to, że kontrakty terminowe są świetnym narzędziem do hedgingu. Otwarcie kontraktu futures na spadek danego instrumentu bazowego, który posiadamy w swoim portfelu inwestycyjnym, jest doskonałą linią obrony, gdy rynek porusza się w przeciwnym kierunku niż ten, którego oczekujemy. Takie zabezpieczenie rekompensuje stratę, którą odnosimy w przypadku posiadanych przez nas rzeczywistych akcji, a dzięki dźwigni finansowej, nie musimy w tym celu wykładać tak dużego kapitału, jak na realną inwestycję.
Z drugiej strony należy pamiętać, że kontrakty futures wygasają. Z tego powodu, jeśli zależy nam na długoterminowej, wielomiesięcznej inwestycji, to musimy pamiętać o tak zwanym rolowaniu kontraktów. Polega na zamknięciu pozycji przez wygaśnięciem kontraktu i jednoczesnym otwarciu kolejnej, o identycznej wielkości w kontrakcie z dłuższym terminem. Jest to zatem wykonanie dwóch czynności w tym samym czasie. A jak doskonale wiadomo, w zasadzie w każdym biurze maklerskim, dokonanie każdej transakcji wiąże się z opłaceniem prowizji.
Chcesz dowiedzieć się więcej na temat kontraktów futures? Chcesz przekonać się, jak handel za pomocą tych instrumentów wygląda w praktyce, z wykorzystaniem najlepszych platform transakcyjnych dedykowanych dla rynku terminowego? W takim razie zapraszamy do zapoznania się z tym cyklem szkoleń, w którym Krzysztof Kamiński – doświadczony trader rynku futures dokładnie omawia wszystkie kluczowe aspekty handlu na globalnych kontraktach terminowych. Zapraszamy!
To koniec tego artykułu, ale dopiero początek Twojej przygody z rynkami finansowymi. Przed Tobą długa droga, ale lepiej w pierwszej kolejności poćwiczyć. Rachunek demonstracyjny to najlepszy sposób, aby przetestować zdobytą wiedzę w praktyce. Otwórz bezpłatne konto demo z wirtualnymi pieniędzmi już dziś!