Obliczenia ekonomistów, których celem jest wskazanie różnic pomiędzy wartościami poszczególnych walut, uchodzą za wyjątkowo skomplikowane. Mało kto potrafi zrozumieć zawiłe algorytmy specjalistów mające za zadanie wyznaczanie kursu waluty na arenie międzynarodowej. Istnieją jednak znacznie mniej standardowe mierniki dotyczące tak istotnych gospodarczo zagadnień, jak choćby parytet siły nabywczej. Co ciekawe, często są one znacznie bardziej przystępne w odbiorze i w pełni zrozumiałe praktycznie dla każdego.
Tak właśnie jest w przypadku Big Mac Index. Czym dokładnie jest Indeks Big Maca? Kiedy został wymyślony, w jaki sposób się go mierzy i do czego służy? Wszystkie najważniejsze informacje zostaną przedstawione poniżej:
Big Mac Index – co to jest?
Big Mac Index to nieformalny wskaźnik pomiaru parytetu siły nabywczej. Mówiąc prościej, jest to specjalny wskaźnik, dzięki któremu możliwe jest poznanie, na ile dana waluta jest ceniona na świecie. Indeks pokazuje, po jakiej cenie – przyrównując poszczególne wartości do jednego kursu – zakupimy to samo dobro na różnych rynkach. Dobrem tym na potrzeby indeksu stała się dostępna na całym świecie kultowa kanapka z sieci fast food McDonald’s – Big Mac.
Wskaźnik publikowany jest regularnie w wersji czystej oraz skorygowanej o wskaźnik PKB na osobę. Jest on obliczany dla pięciu walut bazowych: amerykańskiego dolara, chińskiego yuana, japońskiego jena, brytyjskiego funta oraz euro. Oznacza to, że krajowe ceny tego samego produktu (Big Maca) przekładane są na każdą z wyżej wymienionych walut i w ten sposób następuje ich porównanie. Nie zmienia to jednak faktu, iż ekonomiści i publicyści najczęściej korzystają z przelicznika amerykańskiego, gdzie walutą bazową jest oczywiście dolar.
Historia Big Mac Index
Wiemy już co to jest Big Mac Index. Jak z kolei przedstawia się jego geneza? Po raz pierwszy został on użyty we wrześniu 1986 roku. Za jego stworzenie odpowiedzialny jest słynny brytyjski tygodnik “The Economist”, a konkretnie jego dziennikarka Pam Woodall. Pierwotnie miała to być ilustracja parytetu siły nabywczej z przymrużeniem oka. Spotkał się on jednak z bardzo ciepłym przyjęciem wśród ekspertów i od tego czasu jest on publikowany regularnie, dwa razy do roku: w styczniu i w lipcu.
Co oznacza Big Mac Index w ekonomii?
Big Mac Index jest wskaźnikiem parytetu siły nabywczej. A jak wynika z wielu cenionych kompendiów wiedzy z zakresu ekonomii, podstawowe znaczenie dla określenia kursu danej waluty ma poziom cen w kraju i za granicą. Nic więc dziwnego, że warunkiem porównywalności cen między różnymi krajami stał się fakt uwzględniania zestawu tych samych dóbr.
W rezultacie wyżej wymienionych danych, ekonomiści brytyjscy z magazynu “The Economist” za punkt odniesienia swych wyliczeń przyjęli dobro znane niemal w każdym kraju – burgera Big Mac z popularnej sieci fast food McDonald’s. Porównując ceny, po jakich sprzedawany jest Big Mac w poszczególnych krajach, oszacowali oni, które waluty są cenione wysoko, a które nie. Powodem do wybrania Big Maca za punkt odniesienia badań było przede wszystkim:
- Wysokie rozpowszechnienie i ujednolicony standard kanapki
- Brak handlu międzynarodowego między poszczególnymi restauracjami McDonald’s – żaden kraj nie sprzedaje drugiemu hamburgerów, lecz produkuje je sam, a to z kolei zapobiega kształtowaniu się cen w oparciu o handel międzynarodowy
Ponadto, w każdym kraju kanapka produkowana jest produkowana z tych samych składników, co sprawia, iż nie ma ryzyka zawyżenia bądź zaniżenia cen przez zmianę jej składu. Co ciekawe, istnieje jednak wyjątek od tej reguły. Są nim Indie. Ze względu na to, że dominującą religią w tym kraju jest hinduizm, zamiast wołowiny w Big Macu pojawia się mięso drobiowe.
Big Mac Index – w jaki sposób się go oblicza?
W trakcie obliczeń Big Mac Index stosuje się tak zwane prawo jednej ceny. Opiera się ono na założeniu, że dane dobro w każdym z krajów kosztuje tyle samo. Różnice dotyczą natomiast odmiennych wartości przypisywanych konkretnym walutom. Dlatego Big Mac Index porównuje ceny tego samego produktu między poszczególnymi krajami, gdzie obowiązują różne waluty.
Warto w tym miejscu wyjaśnić, iż w rzeczywistości jednak nie jest to prawda. Różnice pomiędzy cenami tego samego dobra w innych krajach wynikają na przykład z nierównomiernym zapotrzebowaniem na konkretny produkt na całym świecie. Można powiedzieć, że cena dobra zależy w danym kraju od funkcji, jaką w nim pełni. Prawo jednej ceny w największym stopniu spełnione jest dla złota.
Parytet siły nabywczej nie jest na ogół obliczany przy użyciu ceny jedynie jednego dobra. Big Mac Index jest więc wyjątkiem od tej reguły, przez co często jest traktowany nieformalnie oraz umownie. Przeliczanie z walut lokalnych odbywa się po bieżącym kursie, dlatego różnica cen wskazuje, o ile kurs danej waluty wobec dolara amerykańskiego (lub którejś z czterech innych wspomnianych wcześniej walut, jednak zdecydowanie najczęściej stosuje się tutaj USD) odbiega od tego oszacowanego za pomocą metody ceny jednego dobra. Na przykład jeżeli w danym kraju hamburger jest droższy niż w Stanach Zjednoczonych, to jego waluta jest przewartościowana. Z kolei, gdy jest tańszy, waluta jest niedowartościowana.
Bardziej zaawansowany jest skorygowany Big Mac Index. Tworzy on “linię najlepszego dopasowania” między cenami Big Maca i PKB na osobę dla danego kraju oraz USA. Różnica pomiędzy ceną wyznaczoną dla każdego kraju, biorąc pod uwagę jego dochody na osobę, a jego rzeczywistą cenę daje pogląd o ile waluta jest przeceniona lub niedowartościowana wobec dolara.
Big Mac Index na świecie
Aktualnie najdroższym krajem świata biorąc pod uwagę czysty Big Mac Index jest Szwajcaria. Według tego wskaźnika, wartość franka szwajcarskiego jest przewartościowana o 28,8% względem dolara amerykańskiego. Na drugim biegunie znajduje się Liban, którego waluta jest niedowartościowana o 68,7%.
Z kolei biorąc pod uwagę skorygowany Big Mac Index, najdrożej wypada Urugwaj. Po uwzględnieniu PKB na osobę, na podstawie tego wskaźnika urugwajskie peso jest przewartościowane w stosunku do dolara aż o 32,7%. Na drugim końcu stawki znajduje się Rosja – rubel jest niedowartościowany o 47,3%.
Jak w Big Mac Index wypada Polska?
Biorąc pod uwagę czysty indeks, polski złoty jest obecnie niedowartościowany wobec dolara amerykańskiego aż o 37,9%. Znacznie lepiej ten wynik wypada w indeksie skorygowanym – tam niedowartościowanie wynosi tylko 2,3%.
To koniec tego artykułu, ale dopiero początek Twojej przygody z rynkami finansowymi. Przed Tobą długa droga, ale lepiej w pierwszej kolejności poćwiczyć. Rachunek demonstracyjny to najlepszy sposób, aby przetestować zdobytą wiedzę w praktyce. Otwórz bezpłatne konto demo z wirtualnymi pieniędzmi już dziś!
