Real brazylijski i jego historia

Brazylia to kraj, który kojarzy się większości z nas głównie z kawą, piłką nożną, sambą, karnawałem w Rio do Janeiro i pomnikiem Jezusa Odkupiciela. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że wspomniane państwo pomimo wielu problemów, jest zaliczane do grona najbardziej perspektywicznych gospodarek świata, czyli do krajów BRICS. Rosnąca rola Brazylii w globalnym systemie ekonomicznym, wiąże się również z coraz większym znaczeniem tamtejszej waluty, jaką jest real brazylijski. Czym się ona charakteryzuje? Jaka jest jej historia? Przekonamy się poniżej:

Real brazylijski – waluta Brazylii

Real brazylijski to, jak sama nazwa wskazuje, jednostka monetarna Brazylii. Dzieli się ona na 100 centavos. Międzynarodowy kod ISO tej waluty to BRL. Jej lokalnym oznaczeniem jest symbol R$.

Ile kosztuje real brazylijski? Kurs w tym momencie wynosi 72 grosze.

Real brazylijski – monety w obiegu

Obecnie w Brazylii, w obiegu można spotkać następujące nominały monet:

• 1 centavo
• 5 centavo
• 10 centavo
• 25 centavo
• 50 centavo
• 1 real

Co ciekawe moneta o nominale 1 centavo nie jest emitowana już od 2005 roku, lecz nadal można spotkać ją w biegu. Jednak ze względu na ich małą ilość, brazylijskie ceny są często zaokrąglone do 5 lub 10 centavo.

Real brazylijski – banknoty

W Brazylii możemy natknąć się również na następujące banknoty:

• 2 reale
• 5 reali
• 10 reali
• 20 reali
• 50 reali
• 100 reali

Real brazylijski – historia

Już sama nazwa brazylijskiej waluty posiada wyraźny związek z czasami kolonialnymi. Reale pojawiły na terytorium dzisiejszej Brazylii od początku utworzenia kolonii portugalskiej. Przybysze z Półwyspu Iberyjskiego przywieźli ze sobą wtedy portugalskie reale. Nazwa “real” oznacza walutę królewską.

W 1694 roku w mieście Salvador otwarto pierwszą brazylijską mennicę produkującą monety na krajowy użytek. Z czasem brazylijskie złoto posłużyło również do wybijania reali płynących do Portugalii. Wartość takich monet była różnie ustalona dla kolonii oraz macierzystego kraju. Wysyłane do Lizbony złote reale, stały się ważnym wsparciem dla portugalskiej korony.

W 1807 roku na terenie obecnej Brazylii schroniła się portugalska rodzina królewska, co skutkowało przyznaniem kolonii wielu przywilejów. Po zakończeniu tej emigracji wymuszonej przez wojny napoleońskie, władcy Portugalii powrócili do Europy i odebrali kolonii wcześniej nadane przywileje. Opisywana sytuacja spowodowała niezadowolenie społeczne i ogłoszenie niepodległości Brazylii (1822 rok) przez jej późniejszego cesarza Piotra I. Do 1822 występował on jako regent i przedstawiciel portugalskiej korony. Drugi brazylijski cesarz (Piotr II) rządził krajem aż 49 lat, a jego panowanie przebiegło pod znakiem unowocześnienia kraju. Równocześnie Brazylia uzależniła się gospodarczo od eksportu kawy. Za ten cenny towar płacono w ówczesnych realach. Pomimo stopniowej utraty wartości, reale nie posiadały podjednostki. Dlatego brazylijskie ceny wyrażano najpierw w tysiącach reali, a później w milionach reali.

Warto dodać, że przez cały XIX wiek real posiadał pokrycie w kruszcu, które jednak stopniowo malało. Po wprowadzeniu złotego standardu (1846 rok), wartość reala miała odpowiadać 882 miligramom złota. Szybki spadek realnej siły nabywczej reala był widoczny w czasach Brazylijskiej Republiki. W 1926 roku pokrycie reala ustalono tylko na 189 miligramów złota. Kryzys gospodarczy zmusił nowe brazylijskie władze do rezygnacji ze złotego standardu (1933 rok) i powiązania reala z kursem USD (12 500 reali za 1 dolara). Takie decyzje podjęła już ekipa dyktatora Vargasa, który rządził krajem od 1930 do 1945 roku W 1939 real został zdewaluowany (do 22 500 reali za 1 USD), a trzy lata później zmieniono słabą krajową walutę na cruzeiro.

Wprowadzenie nowej waluty cruzeiro

Nowa waluta o wartości 1000 starych reali miała był bardziej stabilna i wiarygodna. Przez pierwsze 15 lat funkcjonowania cruzeiro, spadek jego wartości nie był niepokojąco szybki. Wszystko zmieniło się pod koniec lat pięćdziesiątych, a przyczynę stanowiła szybka inflacja. Spadek wartości brazylijskiego pieniądza był spowodowany kosztownym przeniesieniem stolicy do Brasilii (1960 rok), czyli zupełnie nowego miasta założonego w centrum kraju. Wspomniana inicjatywa prezydenta Juscelino Kubitschska, podobnie jak inne przedsięwzięcia rozwojowe związane z wysokim poziomem wydatków budżetu, skutkowały wzrostem inflacji (do 43%) oraz zagranicznego zadłużenia Brazylii.

W 1964 roku kontrolę nad Brazylią przejęła grupa wojskowych, a system polityczny zyskał cechy prawicowego reżimu. Zamach stanu z 1964 był odpowiedzią na propozycje radykalnych reform społecznych, które ogłosił lewicowy prezydent João Goulart. Trzy lata po dojściu do władzy, junta wojskowa wprowadziła nowe cruzeiro zastępujące 1000 poprzednich jednostek monetarnych (starych cruzeiro). Co ciekawe, do nazwy cruzeiro powrócono w 1970 roku. Pierwsze 10 lat reżimu wojskowego w Brazylii cechowało się brutalnością i coraz lepszą koniunkturą gospodarczą. W szczytowym okresie, tempo wzrostu brazylijskiego PKB przekraczało 10% rocznie. Dobre wyniki gospodarcze tłumiły więc niezadowolenie społeczeństwa. Nastroje społeczne pogorszyły się, gdy pierwszy kryzys naftowy mocno dotknął gospodarkę i spowodował wzrost inflacji.

W odpowiedzi na słabsze wyniki gospodarcze, reżim nadal próbował prowadzić politykę substytuowania importu i chętnie sprowadzał urządzenia oraz technologie z bardziej rozwiniętych państw. Taka polityka skutkowała coraz większym zadłużeniem zagranicznym oraz rosnącym deficytem na rachunku obrotów bieżących. Kolejnym problemem stała się inflacja napędzana przez wyższe ceny ropy naftowej. Energochłonna i uzależniona od importu “czarnego złota” brazylijska gospodarka, mocno odczuła wzrost cen tego cennego surowca. Na początku lat osiemdziesiątych, roczne tempo inflacji wynosiło już ponad 100%.

W pierwszej połowie lat osiemdziesiątych, miał miejsce powolny powrót Brazylii do standardów demokratycznych połączony z wdrażaniem planu naprawczego Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Wspomniany plan gospodarczy zakładał kontrolę salda rachunków bieżących poprzez wzrost eksportu połączony z ograniczeniem importu. W zwiększeniu wartości eksportu miała pomóc między innymi dalsza dewaluacja cruzeiro. Ubocznym efektem tego procesu był wzrost inflacji, która z poziomu około 150% rocznie (1986 rok) poszybowała do prawie 3000% w 1990 roku. Sytuację pogarszała niechęć kolejnych rządów do ograniczenia wydatków publicznych. Przy opisywanym podejściu rządzących, plany ograniczenia inflacji poprzez “zamrożenie” cen (takie jak w 1986 roku), szybko okazywały się bezskuteczne.

Czasy cruzado

W 1986 roku pojawiła się nowa jednostka monetarna o nazwie cruzado. Jedno cruzado zastąpiło 1000 zdewaluowanych cruzeiro. Brak postępów w walce z hiperinflacją sprawił, że nowa jednostka walutowa przetrwała tylko trzy lata. W 1989 roku wprowadzono nowe cruzado o wartości 1000 poprzednich cruzado. Nowe cruzado okazało się jeszcze bardziej krótkotrwałym bytem niż jego poprzednik, gdyż było używane zaledwie przez rok.

W 1990 roku Brazylia znów powróciła do cruzeiro jako swojej jednostki walutowej. Taka zmiana bez zastosowania odpowiednich reform systemowych, oczywiście nie mogła ustabilizować gospodarki i trwale zdusić inflacji. Nadzieje na poprawę pojawiły się dopiero w 1992 roku, gdy pozbawiony poparcia politycznego prezydent Color de Mello został usunięty z urzędu, a jego miejsce zajął Itamar Franco. Kontrowersyjne działania Mello tylko przejściowo obniżyły inflację do poziomu około 500% rocznie.

Wdrażanie reala brazylijskiego

Plan prezydenta Franco (Plano Real) zakończył się o wiele większym sukcesem. Jego głównymi elementami było uchwalenie zrównoważonego budżetu, podwyższenie stóp procentowych i wprowadzenie nowej waluty – reala, powiązanej z kursem dolara amerykańskiego. Przed wprowadzeniem zupełnie nowej jednostki walutowej, przez krótki czas emitowano jeszcze banknoty z nazwą cruzeiro real (lata 1993-1994). Ta tymczasowa jednostka walutowa miała pochłonąć skutki hiperinflacji i stworzyć pole do wprowadzenia stabilnego reala. Warto wiedzieć, że razem z cruzeiro real funkcjonowała umowna jednostka walutowa (Unidade Real de Valor – URV), w której były wyrażane tylko ceny. Stabilność powiązanej z dolarem jednostki URV, miała uspokoić konsumentów i zmniejszyć ich oczekiwania inflacyjne. Wraz z początkiem lipca 1994 roku, URV zamieniło się w reala (1 URV = 1 BRL). Nowa brazylijska waluta zastąpiła 2750 cruzeiro real.

Dzięki zawyżonemu kursowi reala, brazylijski rząd chciał zwiększyć dostępność importowanych dóbr. Parytetu pomiędzy realem oraz dolarem amerykańskim nie udało się jednak utrzymać na dłuższą metę. Dlatego w kolejnych latach po realizacji planu stabilizacyjnego, stopniowo dewaluowano reala. Wymuszone problemami gospodarczymi upłynnienie tej waluty w styczniu 1999 roku, przyniosło gwałtowny spadek jej kursu wobec dolara i pomogło odzyskać eksportowy wigor gospodarce osłabionej przez rosyjski oraz azjatycki kryzys gospodarczy. Trudności gospodarcze z przełomu XX wieku i XXI wieku, otworzyły drogę do prezydentury dla Luiza Inácio Lula da Silvy. Lula dla Silva zastąpił na stanowisku Fernando Henrique Cardoso. Mowa o ministrze finansów odpowiedzialnym za wdrożenie planu stabilizacyjnego, który później został prezydentem. Czasy rządów da Silvy cechowały się szybszym tempem wzrostu gospodarczego. W tym okresie miał również miejsce przejściowy wzrost wartości reala względem USD. Aktualnie brazylijska gospodarka trochę jednak straciła na konkurencyjności, co jest mocno związane z destabilizacją polityczną tego kraju.

Real brazylijski – ciekawostki

Na brazylijskich monetach znajdziemy podobizny takich osób, jak:

• 1 centavo: Pedro Álvaresa Cabrala – odkrywca Brazylii
• 5 centavo: Joaquim José da Silva Xavier – działacza niepodległościowy stracony przez Portugalczyków
• 10 centavo: Piotr I – pierwszy pisarz Brazylii
• 25 centavo: Deodoro da Fonseca – pierwszy prezydent Brazylii
• 50 centavo: José Paranhos – ojciec brazylijskiej dyplomacji

Brazylijskie banknoty (oraz moneta o nominale 1 reala) przedstawiają kobiecą personifikację Federacyjnej Republiki Brazylii. Natomiast na ich rewersie możemy znaleźć różne gatunki zwierząt, takie jak:

• 2 reale: żółw szylkretowy
• 5 reali: czapla biała
• 10 reali: ara zielonoskrzydła
• 20 reali: marmozeta lwia
• 50 reali: jaguar
• 100 reali: granik wielki

Już w 2000 roku Bank Centralny Brazylii wyemitował banknoty z polimeru. Były one dobrze oceniane przez prywatnych użytkowników, ale szybko ujawnił się pewien problem. Mowa o łatwym sklejaniu się plastikowych pieniędzy w bankomatach i maszynach liczących. Właśnie dlatego emisja plastikowych reali została wstrzymana.