Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych KDPW

J2T Trade

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych funkcjonuje jako spółka akcyjna od 1994 roku. Przez pierwsze trzy lata funkcjonowania Giełdy Papierów Wartościowych, czyli od roku 1991 KDPW działał jako dział Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Siedziba spółki znajduje się na ul. Książęcej 4 w Warszawie, czyli tam, gdzie znajduje się Giełda Papierów Wartościowych Spółka Akcyjna. Akcjonariuszami spółki są w równych częściach Skarb Państwa, Giełda Papierów Wartościowych SA oraz Narodowy Bank Polski. Kapitał zakładowy spółki to 21 milionów złotych.

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych jest centralną instytucją odpowiedzialną za prowadzenie i nadzorowanie systemu depozytowo – rozliczeniowego w zakresie obrotu instrumentami finansowymi w Polsce. Obrót odbywa się na zasadzie całkowitej dematerializacji papierów wartościowych. KDPW prowadzi rejestrację papierów wartościowych oraz zajmuje się rozrachunkiem transakcji na rynku regulowanym i poza rynkiem regulowanym – na głównym rynku Giełdy Papierów Wartościowych, rynku NewConnect – rynku równoległym Giełdy Papierów Wartościowych, parkiecie Catalyst – rynku obrotu obligacji oraz na rynku Bondspot.

Funkcje Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych

dr Iwona Sroka - Prezes Zarządu KDPW
źródło: kdpw.pl

Pierwszoplanowym zadaniem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych jest rozrachunek transakcji zawartych na publicznym rynku papierów wartościowych, czyli na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. W wyniku zawarcia transakcji kupna lub sprzedaży papierów wartościowych Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych dokonuje krajowych oraz zagranicznych transferów papierów pomiędzy kontami depozytowymi stron transakcji, a także realizuje przelewy pieniężne pomiędzy rachunkami stron transakcji w banku rozliczeniowym.

Ponadto KDPW odpowiada za nadawanie kodów ISIN, CFI oraz FISN papierom wartościowym każdej emisji oraz za nadawanie kodów LEI podmiotom zaangażowanym na rynku instrumentów pochodnych. Oprócz tego KDPW odpowiada za rejestrowanie oraz przechowywanie instrumentów finansowych podlegających dematerializacji – czyli między innymi akcji wszystkich spółek notowanych na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych prowadzi także konta depozytowe wszystkich uczestników systemu depozytowo-rozliczeniowego, na których zapisywane są papiery wartościowe.

FP Markets

KDPW pośredniczy także w realizacji zobowiązań emitentów wobec właścicieli papierów wartościowych. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych pośredniczy pomiędzy emitentami a ich właścicielami w wypłacie dywidendy w przypadku akcji oraz dokonuje zarówno w imieniu krajowych jak i zagranicznych emitentów, m.in.: zamiany, konwersji, asymilacji, a także podziału akcji oraz realizuje prawa poboru, dokonuje zamiany obligacji zamiennych na akcje itp. KDPW odpowiada także za nadzór nad zgodnością wielkości emisji papierów wartościowych znajdujących się w obrocie.

Poza tym Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych kontroluje zgodność liczby papierów wartościowych zapisanych na wszystkich kontach uczestników z liczbą papierów wartościowych wyemitowanych przez emitentów – papiery wartościowe nie mogą bowiem „zginąć” lub się samoczynnie „pojawić”. KDPW zajmuje się także zarządzaniem obowiązkowym Systemem Rekompensat utworzonym w celu gwarantowania środków pieniężnych i papierów wartościowych znajdujących się na rachunkach inwestycyjnych wszystkich inwestorów w przypadku upadłości domów maklerskich i banków prowadzących rachunki papierów wartościowych.

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych ma także swój udział w systemie emerytalnym. Jego zadania związane są z obsługą wypłat transferowych pomiędzy Otwartymi Funduszami Emerytalnymi, które następują w wyniku zmiany funduszu przez uczestnika lub podziału środków w nim zgromadzonych. KDPW zarządza również obowiązkowym funduszem gwarancyjnym, który tworzony jest ze składek powszechnych towarzystw emerytalnych, gwarantujących wypłatę świadczeń członkom tych funduszy.

Repozytorium Transakcji KDPW TR

Od 2 listopada 2012 Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych udostępnia usługę repozytorium transakcji, określaną w skrócie jako KDPW TR. Jest to reakcja Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych na Rozporządzenie EMIR (z angielskiego European Market Infrastructure Regulation). Rozporządzenie EMIR to rozporządzenie unijne, które wraz z rozporządzeniami delegowanymi i aktami wykonawczymi nakłada na przedsiębiorców będących kontrahentami finansowymi jak i niefinansowymi (będącymi nimi w rozumieniu tego rozporządzenia) szereg obowiązków związanych z zawieraniem transakcji pochodnych, ze szczególnym uwzględnieniem transakcji zawieranych na rynku pozagiełdowym – rynku OTC, czyli over the counter.

Rozporządzenie to wprowadza obowiązek raportowania kontraktów pochodnych do repozytorium transakcji, niezależnie od rynku, na którym zostały one zawarte. Obowiązek ten dotyczy podmiotów prawnych zawierających kontrakty pochodne, ale nie dotyczy osób fizycznych. Rozporządzenie EMIR określa również zasady funkcjonowania repozytoriów oraz procedurę ich rejestracji w ESMA, czyli Europejskim Urzędzie Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych. Repozytorium Transakcji w KDPW zostało zarejestrowane przez ESMA 7 listopada 2013, stwierdzając tym samym, że spełnia ono wszystkie wymagania stawiane unijnym repozytoriom zgodnie z wymogami rozporządzenia EMIR. Więcej o rozporządzeniu EMIR dowiesz się z tego artykułu.


EkonomistaEkonomista radzi:

Tematyka rynków finansowych, w tym rynku akcji, jest niezwykle szeroka i trudno ująć ją w jednym artykule. Więcej na temat mechanizmów funkcjonowania rynków finansowych dowiesz się z bezpłatnych szkoleń eksperckich. Zarejestruj się i poszerzaj swoją wiedzę.


Izba Rozliczeniowa KDPW CCP

Istotną częścią Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych jest izba rozliczeniowa KDPW CCP, która działa od 1 lipca 2011 roku. Jej działalność polega na rozliczaniu transakcji zawieranych na rynku regulowanym, rozliczaniu transakcji zawieranych w alternatywnym systemie obrotu oraz na rynku OTC oraz prowadzeniu systemu zabezpieczania płynności rozliczeń, w tym również systemu gwarantowania rozliczeń transakcji zawartych na rynku regulowanym na terenie Polski.

Wszystkie te zadania wynikają z ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi, w której w artykule 48 ust. 7 znajduje się zapis, że zadania te mogą być wykonywane przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych lub podmiot zależny Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, który zawarł z KDPW pisemną umowę o wykonywanie czynności w tym zakresie – taka właśnie umowa łączy KDPW oraz KDPW CCP.

KDPW CCP działa w formie spółki akcyjnej, w której jedynym akcjonariuszem jest Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Siedziba spółki znajduje się tam gdzie siedziby KDPW oraz Giełdy Papierów Wartościowych – na ul. Książęcej 4 w Warszawie.

Najważniejszym zadaniem izby rozliczeniowej jest dbanie o to, aby transakcje zwarte na rynkach zostały zrealizowane, to jest aby kupujący papiery wartościowe bądź inne instrumenty finansowe otrzymał je na swój rachunek, a sprzedający papiery otrzymał w zamian za nie odpowiedni ekwiwalent pieniężny. KDPW CCP pełni na polskim rynku kapitałowym funkcję izby rozliczeniowej działającej w oparciu o model tak zwanego centralnego kontrpartnera (z angielskiego central counterparty – CCP).

Dzięki wprowadzeniu w polskim prawodawstwie nowacji rozliczeniowej, izba rozliczeniowa KDPW CCP stała się podmiotem bezpośrednio odpowiedzialnym za rozliczanie transakcji. Nowacja spowodowała, że KDPW CCP posiada prawa i obowiązki wynikające z transakcji przyjętej do rozliczenia – jest stroną zobowiązaną bezpośrednio wobec uczestnika będącego stroną rozliczenia, a co za tym idzie proces ten powoduje, że pierwotna transakcja wygasa. Dzięki temu KDPW CCP zapewnia uczestnikom obrotu wyższe bezpieczeństwo wykonywania transakcji, gwarantując je także własnymi kapitałami.

Zarządzanie ryzykiem w spółce KDPW CCP oparte jest na międzynarodowych standardach i rozwiązaniach stosowanych na największych rynkach finansowych świata – przede wszystkim chodzi tutaj o zastosowanie metody SPAN dla transakcji zawieranych w obrocie zorganizowanym oraz metody symulacji historycznej VaR (Value at Risk) dla transakcji OTC.

System gwarantowania rozliczeń transakcji oparty jest na czterech zasobach – depozytach zabezpieczających funkcjonujących zarówno na rynku kasowym jak i terminowym, kapitałach własnych KDPW CCP, wymogach kapitałowych i formalnych obowiązujących wobec uczestników izby rozliczeniowej oraz funduszu rozliczeniowym, funduszu zabezpieczającym ASO lub funduszu zabezpieczającym OTC. W przypadku niewypłacalności uczestnika izby rozliczeniowej stosuje się procedury związane z kolejnością uruchamiania środków z systemy gwarantowania rozliczeń.

Spółka KDPW CCP gwarantuje rozliczanie transakcji zawartych a regulowanym rynku kasowym oraz terminowym, rynku kasowym alternatywnego systemu obrotu (ASO) oraz na rynku over the counter. Na rynku regulowanym, zarówno kasowym jak i terminowym (poza transakcjami redystrybucyjnymi i posesyjnymi) KDPW CCP rozlicza transakcje dotyczące akcji, obligacji, PDA, PP, certyfikatów (zarówno inwestycyjnych jak i strukturyzowanych), hipotecznych listów zastawnych, warrantów, ETF-ów, kontraktów futures, opcji oraz jednostek indeksowych.

Transakcje te zawierane są na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. oraz na BondSpot S.A. W przypadku Alternatywnego Systemu Obrotu KDPW CCP dokonuje rozliczeń akcji, PDA, obligacji oraz hipotecznych listów zastawnych – transakcji zawieranych na rynku NewConnect oraz Catalyst. W przypadku transakcji zawieranych na rynku OTC, KDPW CCP rozlicza forward’y na stopę procentową (FRA), swapy stopy procentowej (IRS), overnight index swaps, basis swaps oraz transakcje repo, sell-back i buy-back na polskich obligacjach skarbowych.

OTC Clearing

Od końca 2012 roku KDPW CCP zajmuje się rozliczaniem i gwarantowaniem rozliczeń derywatów OTC oraz transakcji repo. KDPW CCP obsługuje transakcje rynku międzybankowego, co ma na celu przede wszystkim ograniczyć ryzyko jednostronnego odstąpienia od umowy, czyli niewywiązania się stron transakcji ze zobowiązań wynikających z tej transakcji, a dzięki temu pobudzić ten segment rynków finansowych.

Podobnie jak repozytorium transakcji, obsługa rynku derywatów OTC i transakcji repo została niejako wymuszona przez wspomniane wcześniej rozporządzenie EMIR. Zgodnie z rozporządzeniem EMIR wszystkie transakcje OTC zawarte na instrumentach pochodnych należących do klas instrumentów pochodnych wskazanych przez ESMA podlegają obowiązkowi rozliczania w CCP posiadającym odpowiednie zezwolenie.

To koniec tego artykułu, ale dopiero początek Twojej przygody z rynkami finansowymi. Przed Tobą długa droga, ale lepiej w pierwszej kolejności poćwiczyć. Rachunek demonstracyjny to najlepszy sposób, aby przetestować zdobytą wiedzę w praktyce. Otwórz bezpłatne konto demo z wirtualnymi pieniędzmi już dziś!

OTWIERAM KONTO DEMO

Ekonomista
Doktor nauk ekonomicznych. Posiada dogłębną wiedzę z zakresu makroekonomii, finansów i instrumentów finansowych takich jak akcje, obligacje i instrumenty pochodne. Doskonale rozumie mechanizmy funkcjonowania rynków finansowych i instytucji działających w ich obrębie – giełd, regulatorów i banków centralnych. Praktyk rynkowy – potrafi przełożyć wiedzę teoretyczną na praktyczne aspekty inwestowania i wykorzystać je na realnym rynku.