Dźwignia Forex i CFD – kiedyś i dziś

Dziś przybliżymy krótką historię zagadnienia dźwignia Forex i CFD. W prasie związanej z rynkami kapitałowymi, przy informacjach dotyczących handlu na instrumentach pochodnych, często występuje pojęcie dźwignia finansowa. Ci, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z fascynującym rynkiem giełdowym, mogą zacząć zastanawiać się, co to jest dźwignia finansowa?

Dźwignia finansowa, znana także jako lewar finansowy (z ang. financial leverage), polega na wykorzystaniu dodatkowych środków, które udostępniane są inwestorom na poczet ich inwestycji. Dźwignia finansowa na giełdzie występuje od wielu lat, m.in. na kontraktach terminowych, opcjach, czy innych produktach lewarowanych. Czym jest dźwignia finansowa mają możliwość przekonać się także uczestnicy rynku OTC, jak chociażby Forex, czy różnego rodzaju kontraktów CFD.

Co To Jest Dźwignia Finansowa Forex i CFD

W praktyce lewar finansowy na Forex i CFD umożliwia handel z wykorzystaniem środków, które są udostępnione klientom przez brokera. Dzięki temu trader ma możliwość otwarcia pozycji o znacznie większej wartości, niż posiadane przez spekulanta środki na rachunku tradingowym.

Efekt dźwigni finansowej ma kluczowy wpływ na zmianę salda rachunku, wraz ze zmieniającą się ceną instrumentu bazowego. Inwestor otwierając pozycję np. 20 razy większą od wartości środków na swoim rachunku, automatycznie zwiększa potencjał zysku 20-sto krotnie, niż gdyby tylko zainwestował swoje środki.

Od tradera wymaga się wniesienie depozytu zabezpieczającego (margin) przy otwieraniu zlecenia. Depozyt zabezpieczający ustalany jest, jako określony procent wartości zlecenia.

Dźwignia Finansowa – Interpretacja i Przykłady Kalkulacji

Stopień dźwigni finansowej wyznaczany jest, jako relacja kapitału własnego do kapitału obcego. Kapitał obcy, w przypadku dźwigni finansowej Forex oznacza tę część wartości zlecenia, która została użyczona przez brokera. Dźwignia finansowa wzór posiada następujący:

Dźwignia Finansowa = 1 / (procentowy margin)

W praktyce oznacza to, że w sytuacji, w której wymagany margin wynosi 5% wartości zlecenia na danym instrumencie, dźwignia finansowa wynosi 1:20 (1 / 0,05 = 20). Oznacza to, że na każdą posiadaną na rachunku złotówkę, istnieje możliwość „pożyczenia” 20 zł od brokera.

Dźwignia Finansowa Przykład

Trader zajmuje pozycję długą na instrumencie EURUSD, posiadającym lewar Forex 1:30. Oznacza to, że wielkość depozytu zabezpieczającego margin wynosi 3,33%. Zajmując pozycję o wielkości 100 000 EUR (czyli 1 lot Forex), jest zmuszony posiadać 3 333 EUR dostępnych środków na rachunku.

Jeśli kurs instrumentu bazowego wzrośnie o 1%, wówczas trader odnotuje zysk w postaci 1000 EUR, co stanowi ponad 30% jego wstępnego depozytu zabezpieczającego. W przypadku spadku ceny o tę samą wartość, spekulant odnotuje stratę w wysokości 1000 EUR.

Interpretacja dźwigni finansowej na Forex jest bardzo prosta. Im większa dźwignia finansowa, tym szybciej inwestor może odnotować zysk na rachunku. Rzecz jasna, wiąże się z analogicznym ryzykiem szybkiej utraty swoich środków. Dlatego też tak mocny nacisk zyskowni spekulanci kładą na odpowiednie zarządzanie ryzykiem na Forex.

Lewarowanie Forex Kiedyś i Dziś

Od początku funkcjonowania rynku Forex, lewar finansowy był relatywnie wysoki. Lewar Forex był ustalany bezpośrednio przez brokera. Jeszcze 15 lat temu trader Forex mógł zdecydować jakiej wielkości dźwignia finansowa go interesuje, poprzez otwarcie rachunku u odpowiedniego brokera. Spekulanci walutowi nierzadko decydowali się na wybór rachunku, u brokera z lewarem wielkości 1:500, czy nawet 1:1000.

Wraz z rozwojem rynku instrumentów CFD, zaczęły pojawiać się firmy „pseudo-inwestycyjne”, które poprzez nieuczciwe praktyki zarabiały pieniądze, przekonując klientów do ryzykownych inwestycji i utraty swoich środków. Oferowały doradztwo inwestycyjne bez jakichkolwiek uprawnień, otrzymując wynagrodzenia z pieniędzy, które klient stracił na rynku.

Wraz z nagłaśnianiem tego typu przestępstw, nadzór różnych krajów, w tym Polski, rozpoczął baczne przyglądanie się brokerom Forexowym oraz współpracującym z nimi agentom firm inwestycyjnych.

Ograniczenie Lewarowania w Polsce w 2015

W 2012 roku polski organ nadzoru finansowego – Komisja Nadzoru Finansowego – rozpoczęła badanie zyskowności i strat klientów rynku FX, które następnie cyklicznie kontynuowała.

Według publikowanych statystyk ponad 80% uczestników rynku, regularnie ponosiło straty na rachunkach inwestycyjnych. Rozpoczęło to dyskusję nad ograniczeniem ryzyka, jakim jest handel z dźwignią finansową. Wówczas wskazywano mechanizm dźwigni finansowej, jako głównego winowajcę wysokiego odsetku przegrywających spekulantów.

Dzień 15 stycznia 2015 roku, przeszedł do historii jako „czarny czwartek” na franku szwajcarskim (CHF). Szwajcarski Bank Narodowy (SNB) zdecydował się porzucić obronę poziomu 1,20 na parze walutowej EURCHF, co spowodowało silna aprecjację helweckiej waluty.

Brak płynności na rynku, brak ochronny przed ujemnym saldem, jak również silne lewarowanie, doprowadziło do wielu spraw cywilnych w sądzie. Stronami w sprawach byli brokerzy oraz klienci, których rachunki zostały zdebetowane.

W tym samym roku w lipcu, wprowadzono nowelizację do ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, która ograniczyła lewar finansowy do maksymalnego poziomu 1:100 w Polsce. Początkowo podejrzewano, że dźwignia finansowa 1:100 będzie dotyczyła jedynie polskich firm inwestycyjnych. Okazało się jednak, że każda instytucja finansowa oferująca swoje usługi obywatelom Rzeczpospolitej Polskiej, zobligowana jest do redukcji dźwigni. Polska była pierwszym krajem Unii Europejskiej, w którym zdecydowano się na taki krok.

Inwestor radzi:

Dźwignia finansowa daje ogromne możliwości, ale tylko w rękach doświdczonego tradra, który potrafi wykorzystać jej potencjał. Sprawdź, jak funkconuje dźwignia finansowa na rachunku demonstracyjnym. Darmowe konto demo zarejestrujesz tutaj.

Ograniczenie Lewarowania przez ESMA

Na początku stycznia 2018 roku weszła w życie dyrektywa Unii Europejskiej – MiFIR. Dyrektywa nakłada na instytucje finansowe różne obowiązki, które mają na celu wprowadzić dodatkową ochronę inwestora indywidualnego.

Artykuł 40 MiFIR wprowadził możliwość interwencji produktowej ze strony paneuropejskiego regulatora – ESMA (European Securities and Markets Authority). Możliwość ta została w miarę szybko wykorzystana.

22 maja 2018 roku ESMA zdecydowała się na przeprowadzenie interwencji produktowej, która ograniczyła dźwignię finansową klientów detalicznych do maksymalnego poziomu 1:30. Od 1 sierpnia 2018 roku dla detalistów, maksymalna dźwignia Forex 1:30 obowiązuje jedynie na głównych parach walutowych (grupa majors). Na pozostałych instrumentach obowiązuje wielkość zgodna z tą podaną w tabeli poniżej.

Dodatkowe Zmiany w Interwencji Produktowej ESMA

Interwencja produktowa przewidywała także dodatkowe zmiany. Wymuszone zamknięcie pozycji, w przypadku braku środków na rachunku, czyli tzw. stop out, był uzależniony od wewnętrznych regulaminów u danego brokera.

ESMA wprowadziła ujednolicenie tego poziomu do wielkości 50% margin level. W praktyce oznacza to, że spekulant instrumentów CFD będzie miał zamkniętą pozycję, w momencie gdy strata na rachunku spowoduje zejście wartości rachunku, poniżej wspomnianego poziomu. Wówczas broker zgodnie z panującymi regulacjami będzie musiał zamknąć posiadaną przez tradera pozycję.

Interwencja Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych wprowadziła także ochronę przed ujemnym saldem na rachunkach klientów detalicznych. Dzięki temu nie można stracić więcej, niż klient posiada obecnie na rachunku. Jest to bardzo przydatne narzędzie, które chroni klientów przed ryzykiem zadłużenia się względem dostawcy usługi. Powstanie tego typu debetu jest najbardziej prawdopodobne, w przypadku silnych, niespodziewanych ruchów oraz luk cenowych.

Dodatkowo, regulacje ESMA przewidują ograniczenie różnego typu zachęt, które wymuszają na klientach handlowanie na instrumentach CFD, takich jak bonusy, czy specjalne promocje.

Wprowadzone zostało ujednolicone ostrzeżenie o ryzyku, związanym z handlowaniem na instrumentach opartych o różnice kursowe. Do tej pory brokerzy umieszczali informację o ryzyku zgodnie z przepisami ich bezpośredniego regulatora, któremu podlegają.

Choć idea zakładała te same działania, mające na celu ostrzec potencjalnego inwestora, w praktyce ich treść wyglądała zupełnie inaczej. Dzięki standaryzacji ostrzeżenia, klienci wszystkich brokerów z UE, będą mogli otrzymać jasny komunikat o zagrożeniach wynikających z tego typu instrumentów.

Dźwignia Forex 1:500 dla Klientów Profesjonalnych

Wraz z ograniczeniem dźwigni finansowej Forex, paradoksalnie pojawiła się okazja do jej zwiększenia. ESMA wprowadziła podział na klientów detalicznych, których miałaby objąć redukcja lewara finansowego oraz klientów profesjonalnych, którzy ze względu na swoje doświadczenie oraz wiedzę mogą korzystać z wyższej dźwigni kapitałowej (również w Polsce).

Obecnie największa dźwignia finansowa oferuje lewar 1:500 dla klientów profesjonalnych (choć zapewne znajdziemy brokerów offshore oferujących wartości powyżej 1:1000 – STANOWCZO NIE POLECAMY!). By móc zostać zaklasyfikowanym jako klient profesjonalny, należy spełnić przynajmniej 2 z 3 poniższych warunków:

1. Zawierać transakcje co najmniej o wartości 50 tys. euro, ze średnią częstotliwością nie mniejszą niż 10 transakcji na kwartał, na przestrzeni ostatnich czterech kwartałów.
2. Posiadać portfel inwestycyjny o wartości co najmniej 500 tys. euro.
3. Posiadać przynajmniej roczne doświadczenie w sektorze finansowym, wymagającym wiedzy z zakresu rynków kapitałowych i handlu opartego o depozyt zabezpieczający.

Opinie Traderów o Dźwigni Finansowej na Forex i CFD

Argumentacja paneuropejskiego nadzoru była taka, iż działa w najlepszym interesie klientów detalicznych, chroniąc ich przed nadmiernym wystawianiem się na ryzyko podczas gry na Forex i CFD.

Spekulanci walutowi stanowczo zaprotestowali przeciwko proponowanym zmianom. Twierdzili, iż najlepsza dźwignia finansowa to taka, która dostosowana jest do strategii inwestycyjnej tradera. Świadomy inwestor giełdowy jest w stanie sam zdecydować, jaka dźwignia finansowa jest dla niego odpowiednia.

Tym bardziej zastanawiał fakt, że skoro wprowadzona została ochrona przed ujemnym saldem, to dlaczego ograniczać lewar finansowy, skoro klientowi nie grozi debet na rachunku inwestycyjnym?

Pomimo licznych protestów środowisk traderskich, ESMA zdecydowała się na przeforsowanie swoich propozycji. Aktywni traderzy Forex poczuli się pokrzywdzeni, gdyż ich opinia została całkowicie pominięta przez europejskiego regulatora. Z kolei część ekspertów rynkowych, wypowiadała się krytycznie o planowanych zmianach, gdyż ich zdaniem efekt mógłby być odwrotny do planowanego.

Część klientów zdecydowało się przenieść rachunek inwestycyjny poza Unię Europejską, celem utrzymania wyższej dźwigni Forex. Tego typu migracja wiąże się z brakiem ochrony ze strony rodzimych organów nadzoru i wystawieniem na ryzyko zgromadzonych na rachunku środków pieniężnych.

Dźwignia Forex – Podsumowanie

We wcześniejszej części zostało omówione, czym jest dźwignia finansowa Forex oraz jak dźwignia finansowa wygląda na instrumentach CFD.

Lewar finansowy daje możliwość zwiększenia zysku na rynku, bez potrzeby posiadania całości kwoty na rachunku. Natomiast należy być świadomym, że efekt dźwigni finansowej działa na naszą korzyść, jak również wiąże się z ryzykiem poniesienia znaczącej straty.

Dlatego też, jako broń obosieczna, dźwignia finansowa Forex powinna być wykorzystywana w sposób odpowiedzialny. Za podstawę każdego systemu inwestycyjnego należy uznać odpowiednie zarządzanie kapitałem i ryzykiem. Mając na myśli odpowiednie, chodzi o takie, które umożliwi traderowi handel pomimo serii strat.

Interwencja produktowa ESMA budzi wiele kontrowersji. Jednakże ze względu na to, iż redukcja dźwigni finansowej FX stała się faktem, traderzy powinni dopasować do nowych wymogów kapitałowych swoje strategie tradingowe i inwestycyjne, bądź rozważyć zostanie klientem profesjonalnym (w przypadku spełnienia opisanych wyżej kryteriów), chcąc pozostawić swój rachunek w Europie.