Analiza vs manipulacja – na co muszą zwracać uwagę inwestorzy?

Wieloryb manipuluje rynkiem
J2T Trade

Inwestowanie na rynkach kapitałowych i finansowych z każdym rokiem zyskuje na popularności. Nic dziwnego, ponieważ nie wymaga dużych nakładów kapitału, oferuje dużą zmienność oraz możliwość generowania wysokich zysków – i to wszystko w dobie ekstremalnie wysokiej inflacji, kiedy mnóstwo osób szuka rozwiązań na zabezpieczenie siły nabywczej swoich oszczędności. Co więcej, ze względu na dużą liczbę brokerów CFD i rozwój technologii, trading jest dziś dostępny w zasadzie od ręki i to dla każdego.

Czy z tego powodu inwestowanie staje się coraz łatwiejsze? Absolutnie nie. W zasadzie rzeczywistość wygląda wprost przeciwnie – ogromna ilość początkujących traderów na rynku, którzy zaczęli inwestować bez posiadania odpowiedniej wiedzy, wywołuje wzmożony szum informacyjny, który niejednokrotnie może zaburzyć skuteczność naszych analiz. Co więcej, tacy traderzy często dołączają do internetowych społeczności, które starają się manipulować rynkami o niewielkiej płynności – takimi jak akcje mniej popularnych spółek giełdowych czy kryptowaluty.

Na jakie zjawiska powinniśmy więc uważać, aby nasza analiza była skuteczna i nie groziło nam poniesienie strat przez padnięcie ofiarą zorganizowanej rynkowej manipulacji? Przekonamy się poniżej:

Czym są dziś manipulacje rynkowe?

Manipulacja rynkowa to próba wywarcia sztucznego wpływu na cenę aktywów lub zachowanie rynku. Zwykle dotyczy ona pojedynczej osoby lub zorganizowanej grupy, która chce wytworzyć na rynku jakąś iluzję, aby móc czerpać korzyści z jej następstw. Manipulacja absolutnie nie jest zjawiskiem korzystnym dla rynku, a jego uczestnikom przynosi więcej szkody niż pożytku. Chociaż w większości przypadków manipulacje są nielegalne, nie zawsze są łatwe do wykrycia dla organów nadzorczych i władz.

FP Markets

Polowanie na Stop Lossy – najpopularniejsza manipulacja Przycisk "Stop Loss"

Najczęściej stosowaną dziś rynkową manipulacją jest polowanie na Stop Lossy. Polega ona na tym, że rynek przez pewien czas respektuje dany poziom wsparcia lub oporu. W praktyce, po jego kolejnym przetestowaniu, wielu traderów otwiera na nim pozycje i umieszcza Stop Loss tuż nad nim (w przypadku oporu) lub pod nim (w przypadku wsparcia).

Gdy już wystarczająco dużo takich zleceń zostanie zawartych, duży inwestor instytucjonalny lub liczna, zorganizowana społeczność traderów wykorzystuje swoją przewagę kapitałową i sztucznie wybija dany poziom wsparcia lub oporu – do momentu, w którym osiągnie poziom, gdzie uczestnikom rynku aktywują się zabezpieczające zlecenia Stop Loss.

Takie zagranie wywołuje dużą zmienność i jeszcze głębszą obniżkę lub podwyżkę, co daje manipulatorom szansę na odkupienie aktywów po bardzo korzystnej cenie lub ich krótką sprzedaż po niezwykle wysokim kursie.

Pump and Dump grafika prezentująca schemat Pump and Dump

Bardzo często spotykaną nadal rynkową manipulacją jest pump and dump, czyli zmowa, w ramach której grupa osób współpracuje przy sztucznym zawyżaniu wartości danego instrumentu inwestycyjnego. Ofiarą tego procesu padają zwykle akcje o stosunkowo niskiej płynności czy niszowe kryptowaluty o niewielkiej kapitalizacji rynkowej, dostępne na ograniczonej liczbie giełd.

W przypadku tej manipulacji osoby z danej społeczności kupują wtedy wcześnie i pozbywają się, kiedy uda im się zwrócić wystarczająco dużo uwagi inwestorów. W ostatnich latach pump and dump na amerykańskim rynku akcji oraz kryptowalutach stało się nagminnym zjawiskiem dzięki zorganizowanym grupom w mediach społecznościowych, takich jak Reddit, Telegram i Discord. W takich sytuacjach to liderzy grup zazwyczaj zyskują, a większość mniejszych uczestników tego procederu ponosi stratę.

Pump and dump często polega na tym, że ktoś pompuje cenę instrumentów finansowych o niskiej płynności/kapitalizacji fake newsami na ich temat, a następnie kapitalizuje zyski na samym szczycie. Wielu z nas z całą pewnością kojarzy ten zabieg z filmu “Wilk z Wall Street”, który był opartą na faktach historią osławionego manipulatora giełdowego – Jordana Belforta.

Wash Trading

Manipulacja rynkowa określana mianem wash tradingu polega na szybkim kupowaniu i sprzedawaniu tego samego papieru wartościowego lub kryptowaluty przez osobę lub grupę, aby sztucznie zawyżyć wolumen. Zwiększony wolumen na danym instrumencie inwestycyjnym błyskawicznie przyciąga uwagę spekulantów, sprawia że kupują oni dany papier wartościowy po zawyżonej cenie lub sprzedają po zaniżonej, co jeszcze bardziej wypacza kurs, a manipulatorzy się bogacą.

Insider trading

Ostatnią z często spotykanych manipulacji rynkowych jest insider trading. Polega on na składaniu zleceń kupna lub sprzedaży papieru wartościowego przez osobę, która dysponuje informacjami poufnymi stawiającymi ją w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do innych uczestników rynku. To zagadnienie dotyczy przede wszystkim spółek publicznych, jednak krąg adresatów norm je regulujących jest znacznie szerszy, może więc dotyczyć zarówno innych instrumentów finansowych, ich pochodnych czy nawet ich emitentów.

Ten temat często dotyka także akcjonariuszy spółek, ich członków władz oraz osób działających w ich imieniu, ich biegłych rewidentów czy pracowników. Na to zagadnienie powinny zwrócić także uwagę osoby pełniące wyżej wskazane funkcje w podmiocie zależnym lub dominującym nad notowaną na giełdzie spółką. W oczywisty sposób, na co dzień z informacjami poufnymi spotykają się także maklerzy i doradcy spółek. Oczywiście wykorzystywanie informacji poufnych jest prawnie zabronione i surowo karane sankcjami zarówno natury administracyjnej, jak i karnej.

Warto zauważyć, że ta manipulacja rynkowa nie wprowadza innych traderów w błąd. Po prostu istota tradingu polega na tym, że inwestorzy powinni mieć równy dostęp do wiedzy o spółkach, by mogli na tych samych warunkach podejmować decyzje o zaangażowaniu swoich środków bądź ich wycofaniu z nich. Insider trading wypacza wizję inwestowania na rynku kapitałowym, hamuje rozwój tej dziedziny, dlatego jest jednoznacznie surowo piętnowany.

Na co zwracać uwagę podczas analizy, aby nie paść ofiarą manipulacji?

Analiza wolumenu Wykres z wolumenem na pierwszym planie

Najlepszym sposobem na wykrycie rynkowych manipulacji jest dodanie do swojej strategii tradingowej analizy wolumenu. Gdy nagle, zupełnie bez powodu, wolumen znacząco się zwiększa, lecz nie ma to wpływu na cenę (wash trading) lub świeca wyraźnie wybija kluczowy poziom wsparcia lub oporu (polowanie na Stop Lossy) bez żadnego uprzedniego sygnału lub potwierdzenia, możemy przeczuwać, że na rynku dochodzi do manipulacji i lepiej wstrzymać się z otwarciem pozycji, nawet jeśli nasza strategia to zasugeruje.

Identycznie wygląda to w sytuacji, gdy kurs zupełnie niespodziewanie zaczyna piąć się w górę przy gwałtownym, skokowym wzroście wolumeny, który z każdą minutą jest coraz wyższy (pump and dump).

Analiza fundamentalna

Dodatkowo, w wykryciu manipulacji rynkowych pomoże nam analiza fundamentalna. Powinniśmy po prostu aktywnie śledzić informacje dotyczące danego instrumentu finansowego czy newsy wpływające na całą światową gospodarkę. W szczególności mowa tutaj o kalendarzu publikacji ekonomicznych, ponieważ to właśnie one często odpowiadają za wyraźny wzrost wolumenu i zmienności, a nie same manipulacje.

Uwzględniając czynniki fundamentalne znacznie łatwiej będzie nam wyselekcjonować potencjalne manipulacje rynkowe, a nasza analiza wykresów będzie po prostu skuteczniejsza.

To koniec tego artykułu, ale dopiero początek Twojej przygody z rynkami finansowymi. Przed Tobą długa droga, ale lepiej w pierwszej kolejności poćwiczyć. Rachunek demonstracyjny to najlepszy sposób, aby przetestować zdobytą wiedzę w praktyce. Otwórz bezpłatne konto demo z wirtualnymi pieniędzmi już dziś!

OTWIERAM KONTO DEMO

Jakub Bandura
Redaktor portalu TradersArea.pl. Wiedzę z zakresu inwestowania oraz rynków finansowych zgłębiał na studiach ekonomicznych. Trader rynku OTC i Forex preferujący handel krótkoterminowy. Entuzjasta analizy technicznej oraz statystyki.