VIX Volatility Index, czyli indeks strachu

Strach
J2T Trade

VIX to z angielskiego skrót od Volatility Index, co na język polski tłumaczy się oczywiście jako indeks zmienności. VIX jest jednym z najpopularniejszych „sztucznych” indeksów na świecie. Dlaczego jest on określany jako indeks strachu? Przyczyna jest naprawdę bardzo, bardzo prosta. Co do zasady występuje zależność, że większa zmienność występuje w czasie bessy i głębokich spadków na giełdach, a im wyższa zmienność tym wyższe wskazania indeksu VIX. Tak więc Volatility Index wskazuje, kiedy zmienność jest najwyższa i tym samym (przynajmniej teoretycznie) wskazuje na rynkowe kłopoty.

Od momentu swojego powstania indeks VIX uważany jest za barometr nastrojów inwestorów, zmienności i koniunktury giełdowej. Wszystko to wynika z budowy indeksu VIX – jego wartość kształtuje się na podstawie oczekiwań rynku odnośnie krótkoterminowej zmienności wartości najpopularniejszego indeksu giełdowego świata, jakim jest prowadzony przez agencję Standard & Poor’s S&P 500, zawierający w sobie 500 największych i najpłynniejszych spółek z dwóch nowojorskich giełd – NYSE (New York Stock Exchange) oraz NASDAQ. Indeks VIX został utworzony przez Chicago Board Options Exchange (CBOE) w 1993 roku (a więc dwa lata po rozpoczęciu notowań na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie). Wspomniane wcześniej oczekiwania rynkowe dotyczące krótkoterminowej zmienności S&P 500 określane są na podstawie zmienności kwotowań (cen kupna i sprzedaży – z angielskiego cen bid i ask) opcji na indeks S&P 500 (jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat opcji zapraszam do zapoznania się z artykułem dostępnym pod tym adresem).

Przechodząc od ogółu do szczegółu – indeks VIX pokazuje oczekiwaną przez giełdowych inwestorów zmienność indeksu S&P 500 w horyzoncie najbliższych 30 dni. Dokładnie, indeks VIX wyznaczany jest w oparciu o dwie najlepsze oferty kupna oraz dwie najlepsze oferty sprzedaży spośród wszystkich opcji na indeks S&P 500, których termin wygaśnięcia wynosi co najmniej osiem dni. Oprócz tego wykorzystanym opcjom nadaje się odpowiednie wagi, tak aby zmienność odpowiadała horyzontowi trzydziestodniowemu, a następnie otrzymaną wartość mnoży się przez 100 i w ten sposób otrzymuje się wartość indeksu VIX, którą znamy z notowań.

Czym jest zmienność?

Znajomość samego działania indeksu VIX to jednak nie wszystko. Aby dobrze zrozumieć to, po co został stworzony i w jaki sposób z niego korzystać, trzeba przede wszystkim zrozumieć czym w nomenklaturze rynków finansowych jest wspomniana wcześniej zmienność, którą wartość indeksu VIX ma określać. W tym miejscu trzeb podkreślić, że nie ma jednej zmienności, ponieważ można ją mierzyć na wiele sposobów, a o wyborze sposobu pomiaru zmienności decyduje inwestor (oczywiście w przypadkach poza korzystaniem z indeksu VIX, ponieważ w jego przypadku pomiar zmienności jest zawsze taki sam).

FP Markets

Najpopularniejszym sposobem mierzenia zmienności danego indeksu, wartości akcji czy ceny towaru jest znane jeszcze wszystkim ze szkolnej matematyki odchylenie standardowe. Pojęcie to zostało wprowadzone przez Karla Pearsona będącego pionierem statystyki w 1894 roku. Odchylenie standardowe jest klasyczną miarą zmienności, które obok średniej arytmetycznej jest najczęściej stosowaną miarą statystyczną. Odchylenie standardowe mówi nam, jak szeroko wartości mierzonej wielkości (kursu akcji, ceny towaru, wartości indeksu, inflacji, a także wielkości niefinansowych – bezrobocia, wieku w danej grupie itd.) są „rozrzucone” wokół średniej wartości danej wielkości. Im mniejsza wartość odchylenia standardowego tym bliżej średniej skupione są obserwowane wartości. Istnieją trzy rodzaje odchylenia standardowego – odchylenie standardowe zmiennej losowej, odchylenie standardowe w populacji oraz odchylenie standardowe z próby.

Odchylenie standardowe indeksu S&P 500 wykorzystywane jest w przypadku indeksu zmienności VIX. Tworząc przedział wartości S&P 500 za pomocą działania średnia +/- odchylenie standardowe, w jego zasięgu znajdziemy 68% obserwowanych wartości S&P 500. Z kolei jeżeli do średniej dodane i odjęte zostałyby dwa odchylenia standardowe, w danym przedziale znalazłoby się aż 95,5% notowań głównego indeksu giełdowego Stanów Zjednoczonych. Im mniejsze odchylenie standardowe S&P 500 tym bardziej wartości indeksu S&P 500 skupione są wobec średniej arytmetycznej tych wartości. Z kolei im większe odchylenie standardowe S&P 500 tym mniej wartości indeksu S&P 500 skupionych jest wobec średniej arytmetycznej tych wartości. Im odchylenie standardowe, a tym samym zmienność indeksu S&P 500 są wyższe, tym wyższe są wartości indeksu VIX, który informuje inwestorów tym samym, że możliwe są większe wahania indeksu S&P 500 w najbliższej przyszłości.

Indeks VIX a S&P 500

Przeprowadzając analizę historyczną indeksu zmienności VIX oraz indeksu S&P 500 łatwo zauważyć, że najwyższa zmienność indeksu dostarczanego przez Standard & Poor’s występowała w czasie największych zmian cen akcji spółek notowanych w tym indeksie – w okresie bańki spekulacyjnej z 2000 roku i jej pęknięcia i podobnie w latach 2007 i 2008. Największe wartości w historii indeks VIX odnotowywał w październiku i listopadzie 2008 roku. Ogromna zmienność panowała wówczas na wszystkich rynkach – miała ona związek z ogłoszoną 13 października 2008 roku upadłością banku inwestycyjnego Lehman Brothers, co było przysłowiowym gwoździem do trumny amerykańskiego rynku kapitałowego (który nawiasem mówiąc powstał później ze zmarłych).

Inwestorzy na światowych rynkach wierzą, że najwyższe wartości indeksu VIX towarzyszą silnym spadkom na amerykańskiej giełdzie, tak jak miało to miejsce choćby we wspomnianym październiku 2008 roku. I… faktycznie tak jest. Można łatwo sprawdzić, że w okresach spadków średnia dzienna zmienność indeksu S&P 500 jest wyższa niż w okresach wzrostów. Wystarczy jedynie wyciągnąć średnią z dziennych stóp zwrotu z dni zakończonych wzrostem oraz drugą średnią z dziennych stóp zwrotu z dni zakończonych spadkiem. Stąd właśnie określenie indeks strachu.


InwestorInwestor radzi:

Wzrost indeksu zmienności VIX bardzo często zapowiada perturbacje na rynkach finansowych. Dowiedz się, jak prawidłowo interpretować indeks VIX. Zapisz się na bezpłatne szkolenie i zyskaj przewagę na rynku.


Jak interpretować indeks zmienności VIX?

Przede wszystkim indeks zmienności VIX informuje nas o zmienności na głównym indeksie USA – S&P 500. Niskie wskazania tego narzędzia wskazują na niewielką zmienność, z kolei wysokie odczyty wskaźnika informują o większym ruchu wartości indeksu S&P 500. Jego reakcje są najsilniejsze w czasie pojawiania się najistotniejszych danych, na przykład geopolitycznych (zamachy terrorystyczne, działania wojenne, etc.), a także danych gospodarczych i finansowych (jak znane z kryzysu subprime), czy też kryzys grecki. Im bardziej niespodziewane, szokujące i tragiczne w skutkach wydarzenie, tym wyższa zmienność na amerykańskiej giełdzie i tym wyższe wskazania indeksu VIX.

Interpretacja indeksu jest stosunkowo prosta – przypomina nieco odczytywanie wskaźników analizy technicznej, takich jak choćby Relative Strength Index (RSI) – wartości VIX poniżej 20 wskazują na niewielką zmienność, a wskazania przekraczające 30 wskazują na dużą zmienność. Niższe wskazania – te poniżej 20 wskazują na wyższe prawdopodobieństwo hossy, wyniki pomiędzy 20 a 30 punktów to czas tak zwanej niepewności rynkowej, a odczyty powyżej 30 są informacją o tym, że istnieje większa szansa na głębsze spadki (oczywiście im wyższy odczyt przekraczający 30, tym sytuacja w teorii gorsza).

Trzeba jednak pamiętać, że to tylko teoria, a w analizie technicznej nic nie sprawdza się w 100 procentach. Zdarzają się rzadsze lub częstsze wyjątki od tej reguły, niemniej jednak, tak jak zostało to wspomniane już wcześniej – spadkom towarzyszy większa zmienność niż wzrostom i nie ma co tu więcej wyjaśniać. Resztę po prostu trzeba samemu przetestować i sprawdzić, czy warto ten indeks dołączyć do swojej strategii inwestycyjnej. Należy zauważyć, że na wykresie indeksu VIX można stosować, tak jak na każdym innym wykresie instrumentu finansowego, analizę techniczną i korzysta z tego wielu inwestorów. Jednak sens takiego działania jest rzeczą sporną, dlatego w tym miejscu nie będę ani polecał, ani odradzał takiego działania, a decyzję o tym, czy warto to robić, pozostawię Tobie.

Przypomnę jeszcze, że VIX nigdy nie wskazuje kierunku ruchu indeksu S&P 500, a jedynie zmienność, jaka na nim panuje – nie widzi on, czy S&P 500 urośnie o 5%, czy spadnie o 5%. W obu przypadkach VIX będzie „widział” jedynie zmianę wartości indeksu o 5%, a nie to, czy była to zmiana in plus czy in minus. Szczególnie warto zwracać uwagę na sytuacje, w których indeks VIX regularnie spada, przy równoległym regularnym wzroście wartości S&P 500, po czym nagle VIX istotnie „wystrzeliwuje” w górę. Jest to dość czytelna informacja o rozpoczęciu co najmniej korekty w trendzie wzrostowym lub o rozpoczęciu trendu spadkowego.

Jak zarabiać na indeksie zmienności VIX?

Indeks VIX nie przydaje się jedynie do inwestowania w indeks S&P 500. Można także inwestować w sam indeks VIX. Giełda, która prowadzi notowania Volatility Index, czyli Chicago Board Options Exchange (CBOE), udostępnia kontrakty futures oraz opcje na indeks VIX. Te pierwsze są dostępne dla inwestorów od 2004 roku, a te drugie od 2006 roku. Aby jednak móc nimi handlować, trzeba mieć dostęp do samej Chicago Board Options Exchange, co może stanowić problem dla przeciętnego inwestora znad Wisły.

To jednak nic straconego, ponieważ nawet bez dostępu do chicagowskiej giełdy opcji inwestorzy z Polski mogą inwestować na tym niezwykle popularnym indeksie. Jest to możliwe ponieważ część brokerów udostępnia niezwykle popularne kontrakty CFD, których wartość opiera się właśnie na indeksie VIX. Wśród polskich brokerów jest to na przykład Dom Maklerski X-Trade Brokers, na którego platformie xStation (więcej o flagowej platformie XTB możesz przeczytać tutaj) indeks VIX znajdziemy ukryty pod nazwą VOLX. Na rynku znaleźć możemy także innych, również zagranicznych brokerów, którzy udostępniają indeks VIX w swojej ofercie. Jest to chyba najprostszy sposób na spekulowanie na amerykańskim indeksie zmienności. W tym miejscu jednak ważna uwaga. Prowizje i spready transakcyjne, z racji niewielkiej popularności tego indeksu wśród polskich inwestorów, mogą być dość wysokie. Musisz koniecznie zwrócić uwagę na koszty transakcyjne VIX CFD zanim rozpoczniesz handel tym instrumentem, bowiem w niektórych przypadkach handel nim za pośrednictwem brokera Forex może być zupełnie nieopłacalny. Nie daj się oszukać.

Indeks VIX jest ciekawym sposobem na zdywersyfikowanie swojego portfela inwestycyjnego, zarówno poprzez kontrakty terminowe i opcje jak i przez prostsze i bardziej dostępne kontrakty CFD. Warto zwrócić uwagę na ten nietypowy instrument finansowy z wielu powodów. Przede wszystkim trudno go zmanipulować, ponieważ jego wartość oparta jest o najpłynniejsze spółki z najpopularniejszych giełd świata. Po drugie jest to indeks dość zmienny – dobry dla doświadczonych inwestorów polujących na istotne zmiany cenowe. Trzeba jednak być ostrożnym, ponieważ notowania tego indeksu są bardzo nerwowe, a wiec łatwo się tutaj przeliczyć.

Volatility Index

Bardzo możliwe, że nigdy wcześniej nie słyszałeś o indeksie, o którym właśnie przeczytałeś. Mimo, że istnieje on od ponad 20 lat, to nad Wisłą nie zyskał on dużej popularności – tak naprawdę pojawił się, jako kontrakt CFD, stosunkowo niedawno. Polskie domy maklerskie raczej nie są wyrywne w dostarczaniu sensownych z punktu widzenia inwestora indywidualnego ofert na rynki amerykańskie, w tym także na CBOE. Z kolei kontakty CFD na VIX udostępnia wciąż niewielu brokerów, dlatego polscy inwestorzy i spekulanci nie mają zbyt szerokiego wyboru. Warto jednak rozejrzeć się za możliwością inwestowania na VIX i samemu przekonać się, czy jest to sensowne rozwiązanie z punktu widzenia indywidualnej strategii inwestycyjnej.

Poza tym VIX można wykorzystywać do inwestowania w S&P 500. Jest to ciekawe rozwiązanie, które w tym przypadku z indeksu VIX uczyni bardziej wskaźnik analizy technicznej. We wcześniejszej części artykułu mogłeś już przeczytać, w jaki sposób odczytywać wskazania indeksu zmienności. Teraz dodam jedynie, że z VIX możesz skorzystać handlując dowolnymi instrumentami opartymi o S&P 500 – opcjami i kontraktami futures udostępnianymi przez niektóre polskie domy maklerskie oferujące dostęp do rynków zagranicznych, kontraktami CFD dostępnymi za pośrednictwem niemal wszystkich brokerów Forex, a także jednostkami ETF na S&P 500 (o funduszach Exchange Traded Funds więcej informacji znajdziesz w tym artykule), które dostępne są za pośrednictwem Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie.

To koniec tego artykułu, ale dopiero początek Twojej przygody z rynkami finansowymi. Przed Tobą długa droga, ale lepiej w pierwszej kolejności poćwiczyć. Rachunek demonstracyjny to najlepszy sposób, aby przetestować zdobytą wiedzę w praktyce. Otwórz bezpłatne konto demo z wirtualnymi pieniędzmi już dziś!

OTWIERAM KONTO DEMO

Inwestor
Posiada średnio- i długoterminowe nastawienie do inwestowania. Zawiera niewiele transakcji w miesiącu – często jedną lub nawet żadnej – w oczekiwaniu na realizację zakładanego scenariusza rynkowego. Decyzje inwestycyjne podejmuje na podstawie analizy fundamentalnej, natomiast sam moment wejścia i wyjścia z pozycji definiuje z wykorzystaniem narzędzi analizy technicznej. Inwestuje w wartość, nie interesuje go szum rynkowy na niskich interwałach czasowych.