OPEC – Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową

OPEC
J2T Trade

OPEC (skrót od angielskiego Organization of the Petroleum Exporting Countries) to Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową, która zrzesza dużą część światowych producentów czarnego złota. Do organizacji należą kraje wytwarzające około 40% ropy produkowanej na całym świecie i kontrolujące około 75% wszystkich złóż ropy naftowej na świecie. Organizacja OPEC została powołana do życia podczas trwającej w dniach 10 – 14 września 1960 roku konferencji w Bagdadzie. Obecnie jej siedzibą jest Wiedeń (do roku 1965 była ta Genewa). Powodem utworzenia OPEC była cheć obrony złóż i produkcji ropy krajów – członków przed wpływami światowych koncernów.

W latach 50. ubiegłego stulecia ceny ropy były sterowane przez koncerny naftowe, a decydujący wpływ na światowy rynek miał kartel siedmiu największych spółek naftowych kontrolujących zdecydowaną większość światowego wydobycia – tak zwane „Siedem Sióstr”. W skład grupy wchodziły Exxon, Mobil, Gulf Oil, Texaco, Standard Oil (wtedy już w formie niezależnych, podzielonych przedsiębiorstw), Royal Dutch Shell oraz British Petroleum. Spółki te kontrolowały złoża, rafinerie i dystrybucję – cały łańcuch dostaw – od ropy na dnie Zatoki Meksykańskiej po dystrybutor na stacji paliw. Taki stan rzeczy oraz skala działalności pokrywająca większość świata, pozwalała na kontrolę praktycznie całego rynku. Monopol zachodnich gigantów prowadził do bogacenia się zachodnich korporacji kosztem biednych krajów, zwanych potocznie krajami trzeciego świata – udziały w zyskach państw, które posiadały złoża ropy były niewielkie.

Celem Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową była ochrona interesów i ujednolicenie strategii handlowych państw należących do organizacji oraz prowadzenie do zapewnienia podaży ropy równoważącej światowy popyt na ten surowiec, co miało zapobiec większym wahaniom cen czarnego złota. Podstawowym sposobem na kontrolowanie ceny ropy naftowej przez państwa członkowskie są normy wydobycia, które dostosowują poziom produkcji do rynkowego zapotrzebowania, co uniemożliwia doprowadzenie do nadpodaży surowca na rynku. Sytuacja jednak zmieniła się całkiem niedawno, już w drugiej dekadzie XXI wieku – o tym jednak w ostatniej części artykułu.

FP Markets

Członkowie Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową

Organization of the Petroleum Exporting Countries (www.opec.org), utworzona w Bagdadzie we wrześniu 1960 roku ma pięciu założycieli: Arabię Saudyjską, Irak, Iran, Kuwejt i Wenezuelę. W roku 1961 do organizacji dołączył Katar, a rok później Indonezja i Libia (Indonezja wyszła z organizacji w roku 2008 i powróciła do niej 1 stycznia 2016 roku). W 1967 roku dołączyło Abu Dhabi, które w 1971 roku wraz z pięcioma innymi emiratami utworzyło federację funkcjonującą jako Zjednoczone Emiraty Arabskie (od tego czasu do OPEC należy cała federacja, do której później dołączył siódmy emirat). W 1969 roku w OPEC znalazła się Algieria, w 1971 dołączyła Nigeria, w 1973 OPEC rozszerzył się o Ekwador (Ekwador wystąpił z OPEC w 1992 roku i powrócił w 2007). W 1975 do OPEC wszedł Gabon (jednak pozostał w organizacji tylko do 1996), a ostatnim członkiem została Angola w 2007 roku.

OPEC

Na rok 2015 do Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową należało 13 państw: Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Iran, Irak, Kuwejt, Wenezuela, Nigeria, Katar, Angola, Algieria, Indo Ekwador oraz Libia. Na liście największych producentów ropy naftowej na świecie w 2014 roku, według danych Departamentu Energii Stanów Zjednoczonych, Arabia Saudyjska znajdowała się na drugim miejscu (produkcja 11,624 miliona baryłek dziennie), Zjednoczone Emiraty Arabskie na miejscu szóstym (produkcja 3,474 miliona baryłek dziennie), Iran na miejscu siódmym (produkcja 3,377 miliona baryłek dziennie), Irak na miejscu ósmym (produkcja 3,364 miliona baryłek dziennie), Kuwejt na miejscu jedenastym (produkcja 2,767 miliona baryłek dziennie), Wenezuela na miejscu dwunastym (produkcja 2,685 miliona baryłek dziennie), Nigeria na miejscu trzynastym (produkcja 2,428 miliona baryłek dziennie), Katar na miejscu czternastym (produkcja 2,055 miliona baryłek dziennie), Angola na miejscu szesnastym (produkcja 1,756 miliona baryłek dziennie), Algieria na miejscu siedemnastym (produkcja 1,721 miliona baryłek dziennie), Indonezja na miejscu dwudziestym drugim (produkcja 917 tysięcy baryłek dziennie), Ekwador na miejscu dwudziestym ósmym (produkcja 556 tysięcy baryłek dziennie) oraz Libia na miejscu trzydziestym (produkcja 516 tysięcy baryłek dziennie).


EkonomistaEkonomista radzi:

Działania OPEC najlepiej śledzić na bieżąco w kursie ropy naftowej WTI i Brent. Zarejestruj rachunek demo, aby być na bieżąco z sytuacją na rynku ropy. Środki nie są prawdziwe, więc niczym nie ryzykujesz.


Działalność OPEC

Początek funkcjonowania Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową nie był zbyt udany. Spadki ropy trwały aż do 1971 roku. W szczycie w 1958 roku baryłka ropy kosztowała 10,88 dolara, a w 1970 roku zaledwie 7,36 dolara (w dzisiejszych czasach takie ceny to abstrakcja). Wzrost cen udało się osiągnąć dopiero w latach 70. W 1973 roku, dokładnie w październiku przyszedł kryzys naftowy związany z atakiem Syrii i Egiptu na Izrael. Świat zachodni opowiedział się wówczas po izraelskiej stronie, a w odwecie kraje arabskie zrzeszone w OPEC zerwały stosunki handlowe z Europą Zachodnią i ograniczyły wydobycie. Cena od minimum 8,69 USD za baryłkę podskoczyła do 27,20 USD.

Kolejny rajd ceny miał miejsce w 1979 roku, związany z kolejnym kryzysem naftowym. Zapalnikiem było wkroczenie wojsk radzieckich do Afganistanu oraz rewolucja islamska w Iranie. W 1980 roku baryłka czarnego złota kosztowała już 70 dolarów. Cena jednak szybko zaczęła spadać, a dodatkowo zaczęto importować ropę z Alaski i z Morza Północnego. Nadpodaż surowca i spadek popytu na arabską ropę doprowadził do ograniczenia produkcji w krajach OPEC i istotnego spadku zysków tych państw. W latach 80. cena ropy naftowej zakończyła jednak spadki i jej wartość rosła od początku lat 90. praktycznie nieprzerwanie aż do 2008 roku, kiedy osiągnęła poziom niemal 150 dolarów. Kryzys finansowy po upadku Lehman Brothers doprowadził do poważnego spowolnienia gospodarczego, co przełożyło się na spadek popytu i szybki spadek ceny baryłki (w nieco ponad pół roku) do około 32 dolarów. Ponad dwa lata zajął ropie powrót powyżej 100 dolarów, jednak później OPEC nie zdołała już ustabilizować cen surowca, które aż do połowy 2014 roku oscylowały w przedziale 75 – 115 dolarów.

W lipcu 2014 roku nastąpiło kolejne załamanie, które trwało aż do 2016 roku, kiedy cena spadła poniżej 30 dolarów za baryłkę i praktycznie pozostawała poniżej 50 USD (stan październik 2016), czyli 1/3 wartości z 2008 roku. Jest to łączone z wojną cenową na globalnym rynku. Według niektórych teorii OPEC, prowokując nadpodaż ropy, stara się wyniszczyć przemysł naftowy w Stanach Zjednoczonych i Rosji, a według innych i Stany Zjednoczone i OPEC na zlecenie USA, starają się w ten sposób załamać gospodarkę Rosji. Motywy takiej sytuacji nie są więc do końca znane, jednak wojna cenowa prowadzona przez OPEC (z przymusu lub nie) w latach 2015 – 2016 jest niepodważalna.

Skutki działalności OPEC

OPEC

Stałe podnoszenie cen surowca (szczególnie przed dwie dekady na przełomie XX i XXI wieku) pokazało, jak ogromną władzę i jak potężne wpływy na globalnym rynku posiada Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową. Uzależnienie świata od ropy produkowanej przez członków OPEC zapewniło krajom tym ogromne wpływy. Kartel producentów ropy uświadomił importerom ropy konieczność rozwoju własnej produkcji oraz dywersyfikacji dostaw, co pomogło na częściowe uniezależnienie się od ropy z Ameryki Południowej, północnej Afryki i bliskiego wschodu. Na wielką skalę rozpoczęto wydobycie i produkcję ropy na Alasce, w Teksasie, w Zatoce Meksykańskiej, na Morzu Północnym oraz w Rosji. Oprócz tego prowadzone są na szeroką skalę badania i projekty, mające umożliwić uniezależnienie się nie tylko od importu ropy, ale od ropy naftowej w ogóle – mowa tutaj o technologiach związanych z odnawialnymi źródłami energii, energią jądrową, czy silnikami elektrycznymi i wodorowymi, co ma również na celu ograniczenie szkód środowiskowych, za jakie odpowiedzialna jest produkcja i spalanie ropy naftowej.

Warto zauważyć, że mimo ogromnych wpływów generowanych w wyniku eksportu ropy naftowej w krajach OPEC, zyski w części przypadków nie przełożyły się na bogactwo państwa, a w żadnym przypadku nie przełożyło się na bogactwo obywateli. Jest to dość powszechne zjawisko – władze krajów bogatych w złoża naturalne częstą sądzą, że są zwolnione z tworzenia długoterminowych planów rozwoju gospodarki (a mówiąc wprost – z myślenia), a co więcej maja często problem z utrzymaniem stabilności politycznej kraju. Angola, Algieria, Nigeria, Ekwador czy Indonezja pozostają państwami wyraźnie biedniejszymi od choćby Polski. W Arabii Saudyjskiej, Katarze, Kuwejcie i Zjednoczonych Emiratach Arabskich beneficjentami bogactw naturalnych jest bardzo wąska grupa obywateli bliskich władzy. Iran przez lata był na marginesie społeczności międzynarodowej w związku z ambicjami atomowymi, Libia jest w głębokim kryzysie geopolitycznym będącym pokłosiem powstania przeciwko dyktaturze i wojny domowej, Wenezuela nie wykorzystała ogromnych wpływów z czasu hossy na rynku towarowym i w związku z niskimi cenami w 2016 roku stanęła, po raz kolejny, na skraju bankructwa, a w Iraku trwa kolejna wojna. Podobny problem można zauważyć w Rosji, Azerbejdżanie czy Brazylii. Są jednak kraje, które swoje bogactwa naturalne potrafią wykorzystać – przykładem świecą Norwegia, Kanada czy Australia.

To koniec tego artykułu, ale dopiero początek Twojej przygody z rynkami finansowymi. Przed Tobą długa droga, ale lepiej w pierwszej kolejności poćwiczyć. Rachunek demonstracyjny to najlepszy sposób, aby przetestować zdobytą wiedzę w praktyce. Otwórz bezpłatne konto demo z wirtualnymi pieniędzmi już dziś!

OTWIERAM KONTO DEMO

Ekonomista
Doktor nauk ekonomicznych. Posiada dogłębną wiedzę z zakresu makroekonomii, finansów i instrumentów finansowych takich jak akcje, obligacje i instrumenty pochodne. Doskonale rozumie mechanizmy funkcjonowania rynków finansowych i instytucji działających w ich obrębie – giełd, regulatorów i banków centralnych. Praktyk rynkowy – potrafi przełożyć wiedzę teoretyczną na praktyczne aspekty inwestowania i wykorzystać je na realnym rynku.